Dużo do zrobienia, termin ambitny. Ciekawy jestem jak to będzie wyglądało w czasie letnim, bo będzie rozkopane CH Pogoria i teraz jeszcze FPŻ i jak odbiegnie wykonanie od projektu.
Dąbrowa Górnicza będzie miała nowe śródmieście. Na początek powstanie hala Tworzeń i zielony rynek. Umowa podpisana, czas na pierwsze prace
Dąbrowa Górnicza nigdy nie miała rynku i śródmieścia. Teraz to się zmieni. Będzie nowe śródmieście, będzie też nowy, zielony i ekologiczny rynek. W środę 22 stycznia miejska spółka Fabryka Pełna Życia podpisała z firmą Strabag umowę na realizację pierwszego etapu jednego z najważniejszych w historii tego zagłębiowskiego miasta przedsięwzięcia.

Nowe śródmieście Dąbrowy Górniczej: umowa na pierwszy etap podpisana
Umowa podpisana została w warsztacie Fabryki Pełnej Życia na terenie byłej Dąbrowskiej Fabryki Obrabiarek Defum przy ulicy Kościuszki, gdzie powstanie nowe śródmieście.
Umowa jest konsekwencją złożonego 28 lipca 2023 wniosku o dofinansowanie tzw. społecznej części projektu Fabryka Pełna Życia pn. „Fabryka Pełna Życia – centrum przemian, etap I” w konkursie ogłoszonym przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. Wartość projektu brutto to 95 mln 117 tys. 749 zł, z czego wartość dofinansowania – 78 mln 17 tys. 304 zł. Koszt realizacji tej inwestycji wyniesie 56 milionów 922 tysięcy 457,80 zł. Pierwszy etap prac obejmie 60 procent wszystkich terenów i hal poprzemysłowych, które dziś znajdują się w centrum miasta.
- Strabag to ponad 35 lat działalności w Polsce, która polega także na współpracy z lokalnym samorządem. Tylko w 2024 roku realizowaliśmy ponad 1200 inwestycji właśnie wspólnie z lokalnym samorządem. Projekt w Dąbrowie Górniczej jest ambitny, wymagający, lecz jestem przekonany, że dzięki naszemu doświadczeniu i zaangażowaniu osiągniemy wspólnie sukces, który jest niezbędny do stworzenia nowego centrum miasta. Cieszymy się bardzo, że będziemy częścią tego ważnego dla lokalnej społeczności przedsięwzięcia - podkreślił Szymon Nierychły, dyrektor finansowy Grupy Katowice spółki Strabag.
- Ta umowa jest kamieniem milowym w budowie nowego centrum miasta. Przejęliśmy od wojewody śląskiego tereny po dawnej fabryce Defum właśnie po to, by tutaj powstało nowoczesne śródmieście, zawierające w sobie elementy przemysłowej przeszłości Dąbrowy Górniczej. Chodzi o charakter tego miejsca. To dla nas projekt flagowy, od dawna wyczekiwany. Wierzę, że ten dzień przejdzie do historii miasta, bo właśnie teraz rozpoczyna się realizacja tego projektu. Nigdy nie mieliśmy śródmieścia, teraz to się zmieni. Mam nadzieję, że ta inwestycja zostanie pomyślnie zrealizowana – mówił Marcin Bazylak, prezydent Dąbrowy Górniczej.
półka Fabryka Pełna Życia w listopadzie 2023 roku pozyskała na to przedsięwzięcie wspomniane 78 milionów zł z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021-2027.
Pierwszy etap budowy nowego centrum Dąbrowy Górniczej: hala Tworzeń i zielony rynek
Spółka Fabryka Pełna Życia, odpowiedzialna za to przedsięwzięcie, zobowiązana jest do przekazania placu budowy w czasie siedmiu dni. To oznacza, że pierwsze roboty rozpoczną się w połowie lutego.
Co się zmieni na początek? Funkcjonalnym centrum projektu będzie tzw. Zielony Rynek, wokół którego znajdą się zrewitalizowane przestrzenie publiczne. Zielony Rynek to plac o wymiarach 40 x 40 metrów ze sceną plenerową, wykonaną z odzyskanych z rozbiórek przęseł hali H4, zlokalizowaną w jego północno-wschodnim narożniku.
W ramach pierwszego etapu zagospodarowania terenu Fabryki Pełnej Życia projektowany jest m.in. pasaż pomiędzy suwnicami w północno-zachodniej części terenu.
W ramach pierwszego etapu m.in. doprowadzone zostaną do Fabryki Pełnej Życia wszystkie sieci, wybudowane zostaną systemy gromadzenia i powtórnego wykorzystywania deszczówki. Pojawi się też zielony pasaż, ogród deszczowy, scena plenerowa a dawna hala montażowa zyska nowe funkcje.
Jak informuje miasto po rewitalizacji będzie się ona składała z dwóch modułów (H8 i B7), stanowiących zamkniętą, dopełniającą się całość, w której przestrzeń poprzemysłowa połączy się z nowoczesną infrastrukturą konferencyjno-targowo-koncertowo-biurową. Dzięki temu, obiekt będzie dostosowany do nowych aktywności. Zapewni przy tym pełną dostępność dla osób z niepełnosprawnościami i osób starszych – co jest głównym wskazaniem projektowym dla całego centrum.
Obszar, na którym zaprojektowano I etap Fabryki Pełnej Życia wynosi 9130,60 metrów kw., z czego powierzchnia zabudowy zajmuje 19,01 procenta. Udział powierzchni biologicznie czynnej w postaci intensywnej zieleni wysokiej i niskiej, dachów zielonych i porowatych nawierzchni dróg i chodników jest wysoki i wynosi w tym etapie 39,71 procenta.
Hala Tworzeń wypięknieje na terenie Defum jako pierwsza
Hala będzie nazywała się Tworzeń. Będzie to wielofunkcyjna hala konferencyjno-targowo-koncertowa, która posłuży m.in. jako główne miejsce prezentacji dokonań Młodzieżowego Ośrodka Pracy Twórczej. Hala zostanie przykryta zielonym dachem i za pomocą szklanych wrót połączona z Zielonym Rynkiem Dąbrowy Górniczej, co sprawi, że w okresie letnim będzie przestrzenią półotwartą – idealną do organizacji koncertów i wydarzeń targowych.
To miejsce będzie tętniło twórczością, kulturą i działalnością przede wszystkim Młodzieżowego Ośrodka Pracy Twórczej. Z tych przestrzeni, w dobudowanym obiekcie, będą też korzystały inne instytucje.
- Chcemy, by znalazło tu swoje miejsce Centrum Integracji Międzypokoleniowej, Centrum Senioralne, a także Centrum Aktywności Obywatelskiej. Te instytucje takiego miejsca potrzebują – tłumaczy Wojciech Czyżewski.
Część główna hali – nowoczesna, eksponująca piękne stare konstrukcje, w pełni wyposażona przestrzeń, umożliwi ustawienie nawet dwóch scen, zapewni 224 miejsca siedzące i ponad 500 stojących, będzie posiadała szeroką antresolę nad wejściem, szatnie i toalety.
W części północnej znajdą się: sala ćwiczeń teatralnych, muzycznych, sala taneczna, sale warsztatów artystycznych zaplecze sceniczne, garderoby, toalety, magazyny.
Moduł B7 W czterokondygnacyjnym nowoczesnym budynku biurowo-szkoleniowym, bezpośrednio przylegającym do Hali Tworzeń znajdą swoje miejsce: Centrum Senioralne i Integracji Międzypokoleniowej oraz Centrum Aktywności Obywatelskiej. Wielką atrakcją budynku z pewnością będzie ogród na dachu oraz obrośnięta zielenią fasada południowa.
Parter – punkt informacyjny – centrum informacji obywatelsko-społecznych oraz Centrum Senioralne i Integracji Międzypokoleniowej – 3 małe i 1 duża sala spotkań, toalety.
I piętro – Centrum Aktywności Obywatelskiej – przestrzenie do pracy współdzielonej, biura, sale warsztatowe, toalety, magazyn.
II piętro – przestrzenie do pracy współdzielonej, biura, toalety.
Zielony dach – otwarty ogród miejski z instalacją paneli fotowoltaicznych.
W ramach pierwszego etapu prac powstaną także m.in. zielony pasaż pod konstrukcjami suwnic, zdroje uliczne, zielony ogród na dachu budynku, zielona fasada, panele fotowoltaiczne, pompy ciepła, ławki, siedziska, stojaki rowerowe, stylowe latarnie uliczne, eksponaty z dawnej fabryki obrabiarek Defum. Będzie też stacja roweru metropolitalnego, 14 tablic informacyjnych o dzielnicach Dąbrowy Górniczej, przestrzenny napis Defum, odlew historycznej mapy Dąbrowy Górniczej.
Całość uzupełni: pięć paneli z ekranem LED, prezentujących historię Defum i Zagłębia Dąbrowskiego, grusze, brzozy, graby, klony, jesiony, kilkadziesiąt gatunków krzewów i byliny integralną częścią nowego centrum miasta oraz ogród deszczowy i oczka wodne, wykorzystujące wodę pozyskiwaną z retencji, wyposażone w elementy zespołu filtracyjnego, system uzdatniania wody, a także system zasilania w energię elektryczną.
Nowy obiekt zapewni przy tym pełną dostępność dla osób z niepełnosprawnościami i osób starszych – co jest głównym wskazaniem projektowym dla całego centrum.
Obok hali Tworzeń, znajduje się kolejna hala, która zostanie rozebrana, a w tym miejscu pojawi się właśnie Zielony Rynek. Zachowane zostaną natomiast najcenniejsze hale i obiekty przemysłowe z przełomu XIX i XX wieku oraz początku XX wieku. Te, które powstały później zostaną wyburzone.
- Wszystkie przestrzenie będą ogólnodostępne, także dla osób o ograniczonych możliwościach poruszania się. Będzie jeszcze więcej elementów zielonych niż pierwotnie to było planowane. Zależy nam na tym, by to miejsce integrowało dąbrowian. Zakładam, że każdy znajdzie coś dla siebie i pozwoli nam to wyjść poza ten sezon wiosenno-letni, w którym teraz Fabryka Pełna Życia funkcjonuje – mówi Wojciech Czyżewski.
Konieczność wykorzystania dotacji w terminie sprawia, że wszystkie prace w ramach pierwszego etapu powinny się zakończyć do końca 2026 roku, a mieszkańcy będą mogli skorzystać z nowych obiektów i przestrzeni na początku 2027 roku.
Strefa gastronomiczna będzie otwarta. Wiosną i latem FPŻ nadal zaprasza
Co bardzo istotne rozpoczęcie realnych prac w halach byłego Defum oraz na otaczających je gruntach nie będzie oznaczało automatycznego zamknięcia całej Fabryki Pełnej Życia. Oferta gastronomiczna, aktywności, spotkania z muzyką będą tutaj organizowane nadal.
- Strefa gastronomiczna nie będzie zamknięta. Umowa z wykonawcą prac w pierwszym etapie jest tak skonstruowana, by prowadzone prace do końca października tego roku nie kolidowały z tym, co dzieje się u nas wiosną i latem. Tak więc strefa gastronomiczna będzie nadal dostępna. Jak będzie w 2026 roku? Nie jest wykluczone, że strefa gastronomiczna też będzie działać, ale tutaj rozstrzygnięcia poznamy w późniejszym terminie – przyznaje Wojciech Czyżewski.
Spółka myśli już o drugim etapie przebudowy hal poprzemysłowych Defum
W trakcie realizacji przez spółkę Strabag pierwszego etapu tego projektu spółka Fabryka Pełna Życia przygotuje i ogłosi przetarg na drugi etap inwestycji. Jeśli wszystko przebiegnie sprawnie oba etapy będą realizowane jednocześnie.
Zarząd Województwa Śląskiego opublikował w listopadzie tego roku listę kolejnych ośmiu projektów wybranych do dofinansowania z Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Znalazła się na niej budowa nowego centrum Dąbrowy Górniczej, a konkretnie jej drugi etap.
Na budowę nowego centrum miasta do spółki FPŻ trafi prawie 21 milionów złotych dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej i prawie 3 miliony złotych z budżetu państwa. Całkowita wartość drugiego etapu budowy nowego centrum Dąbrowy Górniczej to 53 miliony złotych.
Pozyskane pieniądze pozwolą na dokończenie realizacji wszystkich przestrzeni publicznych nowego centrum Dąbrowy Górniczej oraz rewitalizację trzech zabytkowych hal. Będą to: hala Ząbkowice o funkcji gastronomiczno-targowej, przylegający do niej gastronomiczno-usługowy pasaż Reden z przestrzenią wystawową poświęconą historii przemysłu w Zagłębiu Dąbrowskim i Dąbrowskiej Fabryce Obrabiarek Defum oraz budynek usługowo-handlowy w dawnej kotłowni.
- Plan jest taki, by w marcu tego roku rozpocząć postępowanie przetargowe na wybór wykonawcy drugiego etapu tego projektu. Jeśli pójdzie to sprawnie w czerwcu powinniśmy się zapoznać z ofertami. Myślę, że gdzieś koło października moglibyśmy rozpocząć prace w ramach drugiego etapu. Na razie, we wniosku, który złożyliśmy do Funduszu Sprawiedliwej Transformacji jako datę końcową drugiego etapu podaliśmy lipiec 2027 roku. Przy sprzyjających okolicznościach powinniśmy więc w 2027 roku zakończyć oba etapu inwestycji. Będziemy też szukać partnera do realizacji etapu trzeciego – tłumaczy prezes spółki Fabryka Pełna Życia.
Powstanie Hala Ząbkowice, a potem kolejne obiekty
W ramach drugiego etapu prac dokończona zostanie realizacja wszystkich przestrzeni publicznych nowego centrum oraz rewitalizacja kolejnych trzech zabytkowych hal. Będą to: hala Ząbkowice o funkcji gastronomiczno-targowej, przylegający do niej gastronomiczno-usługowy pasaż Reden z przestrzenią wystawową poświęconą historii przemysłu w Zagłębiu Dąbrowskim i Dąbrowskiej Fabryce Obrabiarek Defum oraz budynek usługowo-handlowy w dawnej kotłowni.
Hala Ząbkowice (H3) to otwarta przestrzeń o funkcji gastronomiczno-handlowej połączona wizualnie z przestrzenią Zielonego Rynku. Powierzchnia użytkowa hali Ząbkowice wynosi 2218,65 metrów kw a jej wysokość 14,1 metra. Hala posiada jedną kondygnację oraz antresolę i jest niepodpiwniczona. W zrewitalizowanej hali H3 znajdzie się nowoczesna przestrzeń z powierzchnią przeznaczoną na wynajem, a także miejsca na stoliki i strefę eventową.Obiekt ma charakter otwartej przestrzeni typu „food-court” z małą gastronomią typu „street-food”. We wnętrzu przygotowano modułowe punkty dla usług gastronomicznych, których może być 25 w parterze i cztery na antresoli o powierzchni od 10,5 do 36,5 metrów kw.
W zrewitalizowanej hali Reden (H4) znajdzie się nowoczesna przestrzeń z powierzchnią najmu z miejscami konsumpcyjnymi przy stolikach. Przy wschodniej ścianie pasażu zaprojektowano galerię na artefakty i instalacje artystyczne, które wzbogacą wnętrze obiektu i stanowić będą naturalne połączenie z zielonymi przestrzeniami zewnętrznymi nowego centrum Dąbrowy Górniczej.
- W kolejnych halach pojawią się funkcjonalności, o których była mowa w trakcie spotkań z mieszkańcami. To także ich propozycje. Myślimy więc o przeniesieniu tutaj części wystawienniczej Muzeum Miejskiego Sztygarka, a także oddaniu części tej przestrzeni przedsiębiorcom z branży gastronomicznej, którzy w halach znajdą dach nad głową. Już teraz tworzą klimat tego miejsca, zapraszając do swoich letnich ogródków. Po zmianach wszystko może mieć jeszcze bardziej unikatowy wymiar – podkreśla Marcin Bazylak.
Głównymi elementami zagospodarowania terenu w tym etapie jest połączenie pieszo-jezdne pomiędzy ulicą Konopnickiej i Kościuszki (oś wschód-zachód Fabryki) oraz druga, południowa część zielonego pasażu w strefie dawnych suwnic.
W zrewitalizowanej przestrzeni znajdą się także m.in. informacje o historii Defum, przestrzenny model dawnej fabryki, związane z nią artefakty oraz poświęcone zagłębiowskim kopalniom węgla kamiennego, a także wkomponowane w całe założenie przestrzenie ekspozycyjne z informacjami o dąbrowskich dzielnicach.
- W przypadku drugiego etapu mamy do czynienia z wprowadzeniem działalności komercyjnej. Hala Ząbkowice będzie miała funkcję gastronomiczną, będzie jednocześnie nawiązywała do historii przemysłu szklarskiego Dąbrowy Górniczej, a głównie Huty Szkła Gospodarczego w Ząbkowicach. Tutaj na różnych poziomach będą wystawy, prezentacje. Obok będzie pasaż Reden, także z funkcją usługowo-gastronomiczną, podobnie jak hala H7 w dawnej kotłowni – tłumaczy Wojciech Czyżewski.
Powstanie też otwarte muzeum Fabryki Pełnej Życia, gdzie na trzech poziomach będzie prezentowana historia Dąbrowskiej Fabryki Obrabiarek Defum, przemysłowa historia Dąbrowy Górniczej oraz przemysłowa historia Zagłębia-Dąbrowskiego.
Obszar, na którym zaprojektowano II Etap FPŻ wynosi 6904,74 metrów kw. z czego powierzchnia zabudowy zajmuje 41,6 proc. ( 32,85 proc. – hale H3 i H4; 9,45 proc, – hala H7). Udział powierzchni biologicznie czynnej w postaci intensywnej zieleni wysokiej i niskiej, dachów zielonych i porowatych nawierzchni dróg i chodników wynosi 24,93 proc.
Wszystko zwieńczy trzeci przetarg i spójna identyfikacja wizualna
Do pełni szczęścia potrzebne będzie jeszcze trzecie postępowanie przetargowe. Chodzi tutaj m.in. o przygotowanie aranżacji wszystkich powstałych obiektów, ich identyfikację wizualną, przygotowanie logo oraz prezentacji historycznej, przemysłowej spuścizny miasta i regionu.
W całej przestrzeni nowego śródmieścia, wśród na nowo zagospodarowanych hal byłej Dąbrowskiej Fabryki Obrabiarek Defum będą się bowiem pojawiać elementy przypominające o historii Defum, przemysłowej historii Dąbrowy Górniczej oraz całego regionu zagłębiowskiego. Będzie to realizowane w ramach osobnego postępowania przetargowego, by całość była spójna, miała jednakowy, wyrazisty przekaz.
Piotr Sobierajski naszemiasto