Dąbrowa Górnicza: Dworzec tętnił wtedy życiem


Piotr Sobierajski

Historia naszego miasta w sporej części wiąże się z rozwojem kolej, która na dzisiejszych ziemiach zagłębiowskich pojawiła się w połowie XIX wieku.


Na początku XX wieku na dąbrowskiej stacji zatrzymał się pociąg z ciałem Juliusza Słowackiego


To właśnie rozwój kolejnych szlaków sprawił, że Dąbrowa Górnicza doczekała się pierwszych dworcowych zabudowań, a dzięki temu lokalna produkcja hutnicza oraz wydobycie węgla stało się nareszcie opłacalne.

Pierwsza linia Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej powstała w 1848 r. i w tym też roku pierwszy pociąg przejechał przez Ząbkowice. Tory skierowane zostały jednak w kierunku Strzemieszyc i potem dalej w stronę granicy - Maczek. Nikt nie pomyślał o tym, by skierować je także w stronę centrum Dąbrowy, gdzie właśnie wydobywany był węgiel i pełną parą pracowała Huta Bankowa.

- Cała ekonomika ówczesnego wydobycia węgla opierała się właśnie na tym, by od razu można było urobek załadować na transport kolejowy. Wtedy koszty były niskie - mówi Arkadiusz Rybak, dyrektor Muzeum Miejskiego Sztygarka w Dąbrowie Górniczej. - Tymczasem węgiel po wydobyciu musiał być transportowany furmankami do Ząbkowic. A taki transport, to zaledwie dwie tony. To wszystko sprawiało, że węgiel był za drogi
- dodaje.

Jedyną kopalnią w naszym regionie, która miała pobliżu tory, umożliwiające szybki transport "czarnego złota", była kopalnia Felix w Niemcach (Ostrowy Górnicze).

Dopiero w latach 1858 i 1862 otwarte zostały dwa połączenia do granicy pruskiej, z Ząbkowic do stacji Sosnowiec oraz z Łowicza do Aleksandrowa Kujawskiego. W Dąbrowie początkowo dworzec był skromny, do tego rampa przeładunkowa. Bardziej był to przystanek. Dworzec główny Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Dąbrowie powstał w drugiej połowie XIX wieku (około 1880/1890 roku). Dziś to budynek, który stoi bezpośrednio przy torach i pełni rolę nastawni. Niszczeje. Sam dworzec był milczącym świadkiem wielu niecodziennych wydarzeń.

- Tutaj zatrzymał się pociąg, którym transportowane było ciało Juliusza Słowackiego - mówi Arkadiusz Rybak. - Na dworcu zmarł też Hieronim Kondratowicz, inżynier górnictwa, wykładowca Sztygarki. Bardzo lubiany przez uczniów. Przyjechał w 1923 r. na pierwszy zjazd absolwentów Sztygarki i kiedy z niego wracał, czekając na pociąg do Warszawy, niestety zmarł - dodaje. Dziś Hieronim Kondratowicz jest patronem ul, tuż obok Muzeum Miejskiego Sztygarka. Zamknięty budynek dworca, w którym mieściły się kasy, jest dawnym budynkiem Kolei Nadwiślańskiej.

Płytkę z nazwiskiem tytułowego bohatera, chyba można to nazwać wizytówką, można znaleźć w kamienicy przy ulicy Sobieskiego. Numeru nie pamiętam ale jest to w ciągu kamienic między 3maja a kładką, wchodzi się tam do punktu ksero.

- Gregol -> chyba w ogóle nie zrozumiałem... Akcja książki toczy się w Sosnowcu a ty piszesz o jakiejś płytce?

Kościół na Górce Gołonoskiej już od kilku wieków góruje nad miastem


Piotr Sobierajski

Kościół św. Antoniego Padewskiego od wieków jednoczył tutaj wiernych. Od 1997 roku, po decyzji biskupa Adama Śmigielskiego, jest to sanktuarium. Odpust przypada 13 czerwca






Najstarszy widok z 1862 Muzeum Miejskie "Sztygarka"Sanktuarium św. Antoniego Padewskiego na Górce Gołonoskiej już od kilku wieków góruje nad Dąbrową Górniczą, zapisując się na trwałe w kartach historii naszego miasta i całego Zagłębia.

Świątynia mogłaby nigdy nie znaleźć swojego miejsca w Dąbrowie, gdyby nie biskup krakowski Andrzeja Trzebicki. To on zabiegał o powstanie tutejszej parafii, a wszystko to upamiętnia tablica fundacyjna, znajdująca się na murach dąbrowskiego sanktuarium.

- Po potopie szwedzkim został biskupem krakowskim. Zlustrował wszystkie dobra biskupie, w tym klucza sławkowskiego i podjął decyzję o utworzeniu parafii gołonoskiej, która została wydzielona ze sławkowskiej - mówi Arkadiusz Rybak, dyrektor Muzeum Miejskiego Sztygarka. - Była ona całkiem spora, bo obejmowała Strzemieszyce Stare i Nowe, Ząbkowice oraz Gołonóg - dodaje. Parafia powstała 8 lipca 1675 r., a trzy lata później murowany kościół jednonawowy. Do połowy XIX wieku wygląd kościoła nie uległ zmianie, w 1850 r. dobudowane zostało prezbiterium,

a świątynia przeszła generalny remont. W 1892 r. po ponownej konsekracji kościół otrzymał wezwanie Narodzenia Marii Panny i św. Antoniego Padewskiego (od XVII w. była tu cudowna figura św. Antoniego z Padwy). W 1905 r. kościół został ogrodzony kamiennym murem. W 1929 r. wybudowano natomiast nową plebanię. W latach 1918-39 w domu parafialnym mieściły się: przedszkole, biblioteka i czytelnia. W czasie II wojny św. dzwonnica służyła Niemcom jako punkt obserwacyjny.

W styczniu 1945 r. kościół został częściowo zniszczony, a potem odbudowany z inicjatywny ks. Zygmunta Flisowskiego. Od końca XIX w. kościół ma trzy nawy, można tu dostrzec elementy barokowe i renesansowe. 9 sierpnia 1951 r. parafia gołonoska została przekazana w administrowanie franciszkanom. Jeśli ktoś chciałby dokładnie poznać dzieje gołonoskiej parafii i tamtejszego kościoła może w dąbrowskim muzeum kupić Dąbrowski Magazyn Historyczny, poświęcony tej tematyce. Kontakt pod nr tel. 32 262-36-95.

Witam wszystkich miłośników historii miasta. Czy poznajecie poniższe budynki/ulicę? Czym mogą być słabo widoczne 'kratownice' na dachach?

Bartek84 - widzę, że dawny transport to Twoja pasja... Możesz nam coś więcej o niej napisać? Pętla przy kopalni Paryż była tam, gdzie obecnie?
Jeśli masz jakieś stare komunikacyjne mapy/dokumenty/fotografie z DG to jestem jak zwykle zainteresowany...

Ciekawa fotografia kamienicy, w której mieściła się 'sprzedaż żelaza'. Nazwisko pod szyldem jest nieczytelne ale bardzo możliwe, że kończy się na '...man'. Drzwi wejściowe są obklejone różnymi reklamami, z których wyróżnia się rysunek dziewczyny ubranej w strój ludowy. Tuż pod nią napis SANOK. Nad balkonem z wietrzącą się pościelą data: 1929.

Ktoś rozpoznaje?

Edit2: Przeciwko Sobieskiego przemawia też brak torów tramwajowych.
Edit3: A może to budynek na skrzyżowaniu Sienkiewicza z 3Maja (ten ze sklepem ortopedycznym)? Dawno tam nie szedłem, ale tak mi się kojarzy, że podobny jest.

Leszkowi chodziło o 3-go Maja/Dąbrowskiego - ale tamten budynek zdaje się ma 2/3 pietra i jest z czerwonej cegły.
Wydaje mi się, że to zdjęcie już kiedyś było omawiane i padło na róg Dąbrowskiego/Sienkiewicza.

to tzw.lustrzane odbicie negatywu,tzn.prawidlowy obraz znajduje sie w lusterku,ktore przylozysz do zdjecia.Wtedy zobaczysz,ze jest to ulica Bandrowskiego ,a ten ladny budynek to Resursa

Pamietam jak w Parku bylajakas grupa "arabska' z wielbładami to musialbyc koniec lat 80 tych. ja wtedy moglem miec z 7lat. Kim oni byli i co rozdawali nie wiem. Pamietam iwelbłady ;] a na 3 goMaja kto pamieta jak grali muzycy z Peru ?? na takich "faujarkach" nie pamietam nazw tego instrumentu. Mozna bylo kupic kasety z ich utworami. Wtedy wzbudzali spore zainteresowanie.

Może jakiś językoznawca wreszcie wyjaśni, czy nazwy: "Górka Gołonoska", "Kościół Golonoski" pochodzą od gołego nosa, czy od gołych nóg?
Może Profesor Miodek mógłby dać jednoznaczną odpowiedź?

Mam za to dobrą wiadomość. Udało się rozszyfrować lokalizację jednego ze zdjęć, które było kilkukrotnie omawiane na forum. Wtedy stanęło bodajże na Okrzei.
Wczoraj dostałem maila od Rafała Piętki, znanego kolekcjonera i regionalisty:

Pamietam jak w Parku byla jakas grupa "arabska' z wielbładami to musialbyc koniec lat 80 tych. ja wtedy moglem miec z 7lat. Kim oni byli i co rozdawali nie wiem. Pamietam wielbłady ;]

Kopalnia Aleksander-Andrzej
Niewielka prywatna kopalnia węgla kamiennego.
Eksploatowana była na polach dzierżawionych od kopalni "FLORA" w Łagiszy, w latach 1874 - 1886.
Pierwszym właścicielem / dzierżawcą była spółka
Maciej STOCHELSKI i Zendel ŻMIGRÓD.

Kopalnia ?Aleksander"
Założona została w 1874 r. i należała d Macieja Stochelskiego i Zendla Zmigroda. Prowadziła eksploatację do 1886 r., przy czym w 1886 r. występowała pod nazwą ?Andrzej". Znajdowała się na terenie Starej Łagiszy na nadaniu górniczym ?Aleksander". Było to jedno z nadań należących do kopalni węgla ?Antoni". Maksymalna produkcja 300-400 ton/ rok. Założona w 1875 r. przez M. stochelskiego kopalnia ?Maciej", późniejsza ?Flora" w okresie lat dziewięćdziesiątych XIX w. do 1914 r. powiększyła się o przyłączenie do niej 7 kopalń, w tym także kopalni ?Aleksander".

Dobra, dobra, bez słodzenia proszę
Najlepszy - e tam, najbardziej rozgadany i owszem

Online - na forum z podpisu.

(...) Na odwrocie jest jakaś informacja, której nie potrafię odczytać. Może ktoś się z nią zmierzy albo ma pomysł jak to odczytać? Możliwe, że rozszyfrowanie dedykacji przybliżyłoby nas do identyfikacji osoby: (...)