[Leszek]

Historia kopalni Reden w Dąbrowie (wówczas jeszcze nie Górniczej) zaczyna się w roku 1785, kiedy w lesie zwanym Radochą odkryto węgiel. Pierwsze próby wydobycia (odkrywkowego) zostały podjęte rok później przez mieszczan będzińskich, jednak nie były szczególnie imponujące - wydobywano głównie na potrzeby własne, ew. okolicznych kuźni.
Po III rozbiorze Polski, kiedy ziemie te przeszły pod panowanie pruskie, kopalnia została w 1796 roku przejęta przez Urząd Górniczo-Hutniczy w Tarnowskich Górach i nazwana kopalnią Reden (druga, bardziej dla mnie prawdopodobna wersja mówi, że pruska kopalnia Reden nie była dokładnie w tym samym miejscu, co wcześniejsza odkrywka, którą niektóre źródła lokalizują na obszarze pomiędzy dzisiejszymi ulicami Kościuszki i 3 Maja - czyli nieco na zachód od Redenu). Około 1798 roku kopalnia prowadziła już eksploatację podziemną - powstał w niej szyb upadowy i sztolnia odwadniająca (nazwana później sztolnią Ullmana).
W latach 30. XIX wieku zgłębiono dwa nowe szyby - Józef (pionowy) i Maria (pochyły).
Kopalnia była połączona z pobliską Hutą Bankową zaprojektowaną przez Filipa Girarde'a (tego od Żyrardowa), a wybudowaną w latach 1833-40 kolejką, początkowo konną, później parową.
W XIX wieku kopalnię trapiły częste i długotrwałe pożary, z którymi zazwyczaj walczono zatapiając wyrobiska.
W 1891 roku skarb państwa wydzierżawił kopalnię spółce Szewcow, Derwiz, Pomerancew, którzy w latach 1893-1895 próbowali wznowić wydobycie, jednak z mizernym skutkiem. W 1897 roku oddali oni dzierżawę kopalni Francusko-Rosyjskiemu Towarzystwu Górniczemu (kontrolowanemu przez tych samym inwestorów co prowadząca kopalnie Paryż i Koszelew spółka TFW) - w skrócie TFR. W 1898 roku wydrążono szyb Reden II, a od 1899 roku wznowiono wydobycie.
Kopalnia początkowo stosowała wydobycie na zawał, potem od 1904 roku na suchą podsadzkę, a od 1911 roku wprowadzono podsadzkę płynną (zamułkę), szyb powietrzno-zamułkowy znajdował się na wschód od dzisiejszej superjednostki, dochodziła do niego napowietrzna kolejka linowa z piaskowni na Świerczynie (na północ od Strzemieszyc Wielkich), której ślady w postaci fundamentów podpór zachowały się do dziś.
W okresie międzywojennym zmodernizowano kopalnię. W 1923 roku wybuchł kolejny pożar - zginęło w nim 38 osób. W 1925 roku nazwa właściciela zmieniła się na Francusko-Polskie Towarzystwo Górnicze (TFP). Z powodu kryzysu kopalnia została unieruchomiona w 1934 roku, następnie w 1935 roku wybuchł w niej kolejny poważny pożar, który ostatecznie unieruchomił kopalnię - została po zaledwie kilku dniach zatopiona. Podjęto jeszcze próbę wznowienia wydobycie w 1936 roku, jednak nie zakończyła się ona powodzeniem.
Po II wojnie światowej kopalnię włączono do KWK Generał Zawadzki, w okresie PRL zrekultywowano odkrywkę, tworząc na jej terenie Park Hallera. Dwukrotnie próbowano rozpocząć ponownie eksploatację obszaru Redenu (wyrobiska Zawadzkiego i Redenu dzielił zaledwie kilkudziesięciometrowy filar graniczny), jednak próby te kończyły się każdorazowo wypadkami - po rozpoczęciu eksploatacji w 1968 roku, w 1969 roku wdarcie się wody i szlamu z osadnika Jadwiga II uwięziło ponad 100 górników (głównie właśnie w rejonie starych redenowskich zrobów), w latach 1989-1990 podjęto kolejną próbę, jednak znów zdarzył się wypadek, we którym jedna osoba zginęła. Kolejnych prób już nie było (m.in. z powodu decyzji o zamknięciu kopalni Paryż).

Źródło (tam też więcej informacji o kopalni Reden, map i zdjęć, również tego, co dziś stoi w miejscu poszczególnych jej obiektów

Trochę starych map - rosyjska z początku XX wieku, widać na niej (oznaczone jako 'stare', więc zapewne już nieczynne) szyby Józef i Tomasz oraz kopalnię Szuman:



Mapa z lipca 1935 (czyli moment ostatecznego zamknięcia kopalni), widoczny na niej szyb Zygmunt należał do kopalni Nadreden (prowadzonej również przez TFR/TFP)



Trochę starych zdjęć:
Odkrywka kopalni Reden, w centrum widoczny kościół Św. Aleksandra (rozbudowany potem do bazyliki MBA), po lewej kolejka z kopalni Mortimer na stację DŻID. Później częściowo jej śladem zapewne szła kolejka z piaskiem do szybu powietrzno-zamułkowego (fot. Arnold Vielrose, ok. 1890r.).




Szyb wodny (fot. Arnold Vielrose, ok. 1890r.)




Widok na odkrywkę Redenu, Hutę Bankową i dworzec DŻID






Pocztówka (wyd. K. Kostrzeński, Dąbrowa Górnicza, ale to samo zdjęcie było również na pocztówce wydanej przez Żmigroda), około 1910 roku.




Sortownia (NAC):




Zdjęcia z pożaru kopalni w 1935 roku (część z NAC, część nie wiem skąd):








Na ostatnim zdjęciu widać wagonik kolejki piaskowej, tak wyglądały jej fragmenty (zdjęcia wstawione na forum przez ArtGii, na pierwszym w tle huta cynku Konstanty, na drugim widać zabezpieczenia chroniące przebiegającą dołem ulicę przez rozsypywaniem zawartości - zapewne rejon skrzyżowania dzisiejszych ulic Wojska Polskiego i Starocmentarnej ewentualnie przejazd nad dzisiejszą ulicą 11 Listopada w rejonie cmentarza)






Kolejka wywożąca żużel z Huty Bankowej do dawnej odkrywki:



Sylwek, dzięki za czujność

Ten post edytował Leszek wto, 29 lis 2011 - 11:36

[sandwich]

Czy nieistniejące budynki dawnego (chyba) MPO, tam gdzie teraz stoi hala sportowa poniżej II LO, to były budynki po kopalni Reden?

[Leszek]

Masz na myśli te baraki ze zdjęcia omawianego w sąsiednim wątku?

[sandwich]

Masz na myśli te baraki ze zdjęcia omawianego w sąsiednim wątku?

Jeżeli myślisz o dawnym pogotowiu, to nie. Dokładnie w miejscu, gdzie znajduje się Hala Centrum było prawdopodobnie przedsiębiorstwo oczyszczania miasta w starych ceglanych budunkach. Między tymi budynkami, a dawnym pogotowiem był basen.

Na Twojej mapie wygląda jak szyb Reden i usytuowanie budynków by się nawet zgadzało.
Muszę pogrzebać może jakieś zdjęcie znajdę.

[sandwich]

Masz na myśli te baraki ze zdjęcia omawianego w sąsiednim wątku?

Jeżeli myślisz o dawnym pogotowiu, to nie. Dokładnie w miejscu, gdzie znajduje się Hala Centrum było prawdopodobnie przedsiębiorstwo oczyszczania miasta w starych ceglanych budunkach. Między tymi budynkami, a dawnym pogotowiem był basen.

Na Twojej mapie wygląda jak szyb Reden i usytuowanie budynków by się nawet zgadzało.
Muszę pogrzebać może jakieś zdjęcie znajdę.

[Leszek]

A, to możliwe, szyb Reden II był właśnie pod obecną halą, nadszybie i budynek maszynowni bez problemu można było zaadaptować do innych celów.

[sandwich]

A, to możliwe, szyb Reden II był właśnie pod obecną halą, nadszybie i budynek maszynowni bez problemu można było zaadaptować do innych celów.

Stary plan Dąbrowy gdzie te budynki są naniesione. Zgadzają się z dwoma długimi budynkami na Twoim planie. Tyle razy tam przechodziłem i nie wiedziałem, że to kopalnia REden.



Ten post edytował sandwich wto, 29 lis 2011 - 17:15

Załączony plik

 mpo.jpg ( 361,13K ) Liczba pobrań: 5

 

[Leszek]

Taka ciekawostka - co planowano zrobić w ramach rekultywacji terenu kopalni Reden:

[gregol]

Taka ciekawostka - co planowano zrobić w ramach rekultywacji terenu kopalni Reden:

Czyli jak dobrze czytam mapę to pod budowę obecnej biblioteki, tego "centrum handlowego" i wieżowców poszły domy jednorodzinne?

[Leszek]

Po tej stronie Kościuszki były domy lub kamienice - zapewne podobne jak zachowane po drugiej stronie. Ale raczej wyburzono je pod poszerzenie ulicy (tak jak choćby na Redenie przy Królowej Jadwigi).

[yaku]

qrcze oglądam te mapy, czytam opisy i za diabła nie mogę rozpoznać i porównać tych miejsc z dzisiejszymi budynkami:(Dziadek mi opowiadał np. że wszystko co było na wschód od redenu to były łąki a okolice Reala i cały Staszic to były bagna.

W związku z tym mam taką prośbę: opisujcie bardziej dokładnie te miejsca...tzn. tak bardziej dla laików, odnoście się do istniejących dzisiaj budowli.

bardzo mnie interesuje historia naszego miasta i lubię oglądać stare zdjęcia i czytać o ich historii...super jak jeszcze istnieją jak np. budynek Resursy. Po Waszych postach patrzę zupełnie inaczej na niektóre budynki, doceniam ich przeszłość- naprawdę fajna sprawa:-)

Coś tutaj napisze bo myślę, że to może was zainteresować:

Pierwszym mieszkańcem domku moich sąsiadów , przemiłych 100- letnich staruszków był Zygmunt Cieplak ojciec naszej pani Danusi. Wspaniali i ciepli ludzie , Pan Mirosław zwany przez bliskich Sławem zmarł 2 lata temu a Pani Danusia wyjechała do córki za granicę.
Starsi mieszkańcy Staszica zapewne pamiętają lwiątka hasające po ogrodzie.
Takie niecodzienne obrazki widywało się bo pan Sław był dyrektorem Zoo chorzowskiego i wraz z żoną wychowywali małe dzikie zwierzątka w razie potrzeby u siebie w domu.

Ojciec Pani Danusi to był niezwykły człowiek, myślę, że wielu takich jak on zabrała nam wojna.

Pierwszy gospodarz domu CIEPLAK Zygmunt

* (ur. 06.04.1890 w Dąbrowie - zm. 22.02.1942 w Mauthausen-Gusen) Od 1911 roku w zawodzie nauczyciela a od 1915 kierownik szkoły w Dąbrowie. Aresztowany po strajku w 1917 roku, który objął swym zasięgiem cały teren austriackich władz okupacyjnych. Podczas I wojny światowej organizował oddziały Milicji Ludowej.

Był Prezydentem Dąbrowy Górniczej w okresie od 07.01.1928 r. do 28.01.1929 roku.

Wraz z Cezarym Uthke przywieźli z Wiednia plany zabudowy willowej w dzielnicy "Staszic" na osiedlu Legionowo. Cezary Uthke był architektem i to dzięki nim powstał dzisiejszy Staszic. Domy jak na owe czasy były niezwykle starannie i nowatorsko zaprojektowane. Do dnia dzisiejszego spełniają doskonale swoje funkcje mieszkaniowe.1-go września 1939 roku wraz z Teofilem Trzęsimiechem i Janem Cupiałem, zorganizowali oddziały milicji, które miały zapobiegać szerzeniu się paniki wojennej. Aresztowany przez Niemców w lutym 1940 roku. Zginął w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen.

Pisze to bo widzę jak wraz z tymi ludźmi odchodzi w zapomnienie historia, która nie powinna być zapomniana.

Ten post edytował yaku nie, 22 sty 2012 - 12:25

[Leszek]

Ciekawe wspomnienie - jak możesz, wklej je do wątki "Ciekawostki historyczne".

Co do umiejscowienia dawnych obiektów - jest w linkowanym wątku na Eksploratorach, ale wkleję i tu.

Gdzieś tu był szyb Florian (za plecami miałem przejście pod Aleją Róż):




Aquapark Nemo - pod dyskoteką (brązowa rotunda na lewym końcu) był szyb Tomasz:




Hala Widowiskowo-Sportowa Centrum - mniej więcej pod tą jej częścią był szyb Reden II:




Tu była sortownia (za plecami miejsce po szybie Reden II):




Miejsce po szybie powietrzno-zamułkowym (na lewo od zdjęcia znajduje się Superjednostka):




Pod tym pawilonem jest szyb Józef:



Ten post edytował Leszek nie, 22 sty 2012 - 13:39

[yaku]

pięknie dziękuję . Teraz naprawdę wiem jak przyporządkować te miejsca.


sorki za pomylenie wątków, ale tak mnie natchnęło...już przeklejam.

[Leszek]

kopalnia Reden miała jeszcze szyb Reden I - był położony przy dzisiejszej Starocmentarnej, w połowie drogi między cmentarzem a Mortimerem. Nic z niego oczywiście nie zostało ,ale na wiosnę wybiorę się obadać to na własne oczy.

[Leszek]

Zdjęcia odsłoniętego w parku Hallera tunelu (z wyjątkiem ostatniego zrobione w sierpniu).

Pierwsze zdjęcie - przez ogrodzenie (ktoś specjalnie rozgiął blachy w narożniku ogrodzenia):




Zdjęcia z dna wykopu, widoczny na prawo od tunelu fragment ściany to jak sądzę narożnik komory ćwiczebnej:




Wnętrze nie powala swą długością Biegnie tam jakaś rura (wodna?), ale nie wygląda na pochodzącą z czasów działania kopalni, być może tunel w jakiś sposób wykorzystano przy okazji przerabiania osadników na basen).





W śladzie tunelu widać zagłębienie w drodze, w którym zbiera się woda - kilkanaście ulew i zapewne otworzy się nowe wejście do tunelu




Zdjęcie sprzed kilku dni, jak widać - już pojawił się otwór... Ktoś próbował zatkać go cegłówką czy kostką brukową, ale zmieściłoby się ich tam kilka

[Bathurst]

To Z Aquaparku będę chyba wracał teraz inną drogą

[Mały77]

To Z Aquaparku będę chyba wracał teraz inną drogą

Ta jest zamknięta
Co najśmieszniejsze - po dzisiejszym meczu policja zablokowała dziś jeden pas na Kościuszki zapominając, że wg przepisów nie da się tamtędy wyjechać!!!

[Leszek]

Ponieważ z powodu porządkowania zdjęć na serwerze pozmieniały się ich adresy i nie wyświetlają się tu (a nie mogę edytować posta) - przypominam chcącym obejrzeć zdjęcia, że w pierwszym poście jest link do Eksploratorów, gdzie zdjęcia się wyświetlają.