Historia kopalni Reden w Dąbrowie (wówczas jeszcze nie Górniczej) zaczyna się w roku 1785, kiedy w lesie zwanym Radochą odkryto węgiel. Pierwsze próby wydobycia (odkrywkowego) zostały podjęte rok później przez mieszczan będzińskich, jednak nie były szczególnie imponujące - wydobywano głównie na potrzeby własne, ew. okolicznych kuźni.
Po III rozbiorze Polski, kiedy ziemie te przeszły pod panowanie pruskie, kopalnia została w 1796 roku przejęta przez Urząd Górniczo-Hutniczy w Tarnowskich Górach i nazwana kopalnią Reden (druga, bardziej dla mnie prawdopodobna wersja mówi, że pruska kopalnia Reden nie była dokładnie w tym samym miejscu, co wcześniejsza odkrywka, którą niektóre źródła lokalizują na obszarze pomiędzy dzisiejszymi ulicami Kościuszki i 3 Maja - czyli nieco na zachód od Redenu). Około 1798 roku kopalnia prowadziła już eksploatację podziemną - powstał w niej szyb upadowy i sztolnia odwadniająca (nazwana później sztolnią Ullmana).
W latach 30. XIX wieku zgłębiono dwa nowe szyby - Józef (pionowy) i Maria (pochyły).
Kopalnia była połączona z pobliską Hutą Bankową zaprojektowaną przez Filipa Girarde'a (tego od Żyrardowa), a wybudowaną w latach 1833-40 kolejką, początkowo konną, później parową.
W XIX wieku kopalnię trapiły częste i długotrwałe pożary, z którymi zazwyczaj walczono zatapiając wyrobiska.
W 1891 roku skarb państwa wydzierżawił kopalnię spółce Szewcow, Derwiz, Pomerancew, którzy w latach 1893-1895 próbowali wznowić wydobycie, jednak z mizernym skutkiem. W 1897 roku oddali oni dzierżawę kopalni Francusko-Rosyjskiemu Towarzystwu Górniczemu (kontrolowanemu przez tych samym inwestorów co prowadząca kopalnie Paryż i Koszelew spółka TFW) - w skrócie TFR. W 1898 roku wydrążono szyb Reden II, a od 1899 roku wznowiono wydobycie.
Kopalnia początkowo stosowała wydobycie na zawał, potem od 1904 roku na suchą podsadzkę, a od 1911 roku wprowadzono podsadzkę płynną (zamułkę), szyb powietrzno-zamułkowy znajdował się na wschód od dzisiejszej superjednostki, dochodziła do niego napowietrzna kolejka linowa z piaskowni na Świerczynie (na północ od Strzemieszyc Wielkich), której ślady w postaci fundamentów podpór zachowały się do dziś.
W okresie międzywojennym zmodernizowano kopalnię. W 1923 roku wybuchł kolejny pożar - zginęło w nim 38 osób. W 1925 roku nazwa właściciela zmieniła się na Francusko-Polskie Towarzystwo Górnicze (TFP). Z powodu kryzysu kopalnia została unieruchomiona w 1934 roku, następnie w 1935 roku wybuchł w niej kolejny poważny pożar, który ostatecznie unieruchomił kopalnię - została po zaledwie kilku dniach zatopiona. Podjęto jeszcze próbę wznowienia wydobycie w 1936 roku, jednak nie zakończyła się ona powodzeniem.
Po II wojnie światowej kopalnię włączono do KWK Generał Zawadzki, w okresie PRL zrekultywowano odkrywkę, tworząc na jej terenie Park Hallera. Dwukrotnie próbowano rozpocząć ponownie eksploatację obszaru Redenu (wyrobiska Zawadzkiego i Redenu dzielił zaledwie kilkudziesięciometrowy filar graniczny), jednak próby te kończyły się każdorazowo wypadkami - po rozpoczęciu eksploatacji w 1968 roku, w 1969 roku wdarcie się wody i szlamu z osadnika Jadwiga II uwięziło ponad 100 górników (głównie właśnie w rejonie starych redenowskich zrobów), w latach 1989-1990 podjęto kolejną próbę, jednak znów zdarzył się wypadek, we którym jedna osoba zginęła. Kolejnych prób już nie było (m.in. z powodu decyzji o zamknięciu kopalni Paryż).

Źródło (tam też więcej informacji o kopalni Reden, map i zdjęć, również tego, co dziś stoi w miejscu poszczególnych jej obiektów

Trochę starych map - rosyjska z początku XX wieku, widać na niej (oznaczone jako 'stare', więc zapewne już nieczynne) szyby Józef i Tomasz oraz kopalnię Szuman:



Mapa z lipca 1935 (czyli moment ostatecznego zamknięcia kopalni), widoczny na niej szyb Zygmunt należał do kopalni Nadreden (prowadzonej również przez TFR/TFP)



Trochę starych zdjęć:
Odkrywka kopalni Reden, w centrum widoczny kościół Św. Aleksandra (rozbudowany potem do bazyliki MBA), po lewej kolejka z kopalni Mortimer na stację DŻID. Później częściowo jej śladem zapewne szła kolejka z piaskiem do szybu powietrzno-zamułkowego (fot. Arnold Vielrose, ok. 1890r.).




Szyb wodny (fot. Arnold Vielrose, ok. 1890r.)




Widok na odkrywkę Redenu, Hutę Bankową i dworzec DŻID






Pocztówka (wyd. K. Kostrzeński, Dąbrowa Górnicza, ale to samo zdjęcie było również na pocztówce wydanej przez Żmigroda), około 1910 roku.




Sortownia (NAC):




Zdjęcia z pożaru kopalni w 1935 roku (część z NAC, część nie wiem skąd):








Na ostatnim zdjęciu widać wagonik kolejki piaskowej, tak wyglądały jej fragmenty (zdjęcia wstawione na forum przez ArtGii, na pierwszym w tle huta cynku Konstanty, na drugim widać zabezpieczenia chroniące przebiegającą dołem ulicę przez rozsypywaniem zawartości - zapewne rejon skrzyżowania dzisiejszych ulic Wojska Polskiego i Starocmentarnej ewentualnie przejazd nad dzisiejszą ulicą 11 Listopada w rejonie cmentarza)






Kolejka wywożąca żużel z Huty Bankowej do dawnej odkrywki:



Sylwek, dzięki za czujność

Czy nieistniejące budynki dawnego (chyba) MPO, tam gdzie teraz stoi hala sportowa poniżej II LO, to były budynki po kopalni Reden?

Masz na myśli te baraki ze zdjęcia omawianego w sąsiednim wątku?

Jeżeli myślisz o dawnym pogotowiu, to nie. Dokładnie w miejscu, gdzie znajduje się Hala Centrum było prawdopodobnie przedsiębiorstwo oczyszczania miasta w starych ceglanych budunkach. Między tymi budynkami, a dawnym pogotowiem był basen.

Na Twojej mapie wygląda jak szyb Reden i usytuowanie budynków by się nawet zgadzało.
Muszę pogrzebać może jakieś zdjęcie znajdę.

Jeżeli myślisz o dawnym pogotowiu, to nie. Dokładnie w miejscu, gdzie znajduje się Hala Centrum było prawdopodobnie przedsiębiorstwo oczyszczania miasta w starych ceglanych budunkach. Między tymi budynkami, a dawnym pogotowiem był basen.

Na Twojej mapie wygląda jak szyb Reden i usytuowanie budynków by się nawet zgadzało.
Muszę pogrzebać może jakieś zdjęcie znajdę.

A, to możliwe, szyb Reden II był właśnie pod obecną halą, nadszybie i budynek maszynowni bez problemu można było zaadaptować do innych celów.

Stary plan Dąbrowy gdzie te budynki są naniesione. Zgadzają się z dwoma długimi budynkami na Twoim planie. Tyle razy tam przechodziłem i nie wiedziałem, że to kopalnia REden.

Taka ciekawostka - co planowano zrobić w ramach rekultywacji terenu kopalni Reden:

Czyli jak dobrze czytam mapę to pod budowę obecnej biblioteki, tego "centrum handlowego" i wieżowców poszły domy jednorodzinne?

Po tej stronie Kościuszki były domy lub kamienice - zapewne podobne jak zachowane po drugiej stronie. Ale raczej wyburzono je pod poszerzenie ulicy (tak jak choćby na Redenie przy Królowej Jadwigi).

qrcze oglądam te mapy, czytam opisy i za diabła nie mogę rozpoznać i porównać tych miejsc z dzisiejszymi budynkami:(Dziadek mi opowiadał np. że wszystko co było na wschód od redenu to były łąki a okolice Reala i cały Staszic to były bagna.

W związku z tym mam taką prośbę: opisujcie bardziej dokładnie te miejsca...tzn. tak bardziej dla laików, odnoście się do istniejących dzisiaj budowli.

bardzo mnie interesuje historia naszego miasta i lubię oglądać stare zdjęcia i czytać o ich historii...super jak jeszcze istnieją jak np. budynek Resursy. Po Waszych postach patrzę zupełnie inaczej na niektóre budynki, doceniam ich przeszłość- naprawdę fajna sprawa:-)

Coś tutaj napisze bo myślę, że to może was zainteresować:

Pierwszym mieszkańcem domku moich sąsiadów , przemiłych 100- letnich staruszków był Zygmunt Cieplak ojciec naszej pani Danusi. Wspaniali i ciepli ludzie , Pan Mirosław zwany przez bliskich Sławem zmarł 2 lata temu a Pani Danusia wyjechała do córki za granicę.
Starsi mieszkańcy Staszica zapewne pamiętają lwiątka hasające po ogrodzie.
Takie niecodzienne obrazki widywało się bo pan Sław był dyrektorem Zoo chorzowskiego i wraz z żoną wychowywali małe dzikie zwierzątka w razie potrzeby u siebie w domu.

Ojciec Pani Danusi to był niezwykły człowiek, myślę, że wielu takich jak on zabrała nam wojna.

Pierwszy gospodarz domu CIEPLAK Zygmunt

* (ur. 06.04.1890 w Dąbrowie - zm. 22.02.1942 w Mauthausen-Gusen) Od 1911 roku w zawodzie nauczyciela a od 1915 kierownik szkoły w Dąbrowie. Aresztowany po strajku w 1917 roku, który objął swym zasięgiem cały teren austriackich władz okupacyjnych. Podczas I wojny światowej organizował oddziały Milicji Ludowej.

Był Prezydentem Dąbrowy Górniczej w okresie od 07.01.1928 r. do 28.01.1929 roku.

Wraz z Cezarym Uthke przywieźli z Wiednia plany zabudowy willowej w dzielnicy "Staszic" na osiedlu Legionowo. Cezary Uthke był architektem i to dzięki nim powstał dzisiejszy Staszic. Domy jak na owe czasy były niezwykle starannie i nowatorsko zaprojektowane. Do dnia dzisiejszego spełniają doskonale swoje funkcje mieszkaniowe.1-go września 1939 roku wraz z Teofilem Trzęsimiechem i Janem Cupiałem, zorganizowali oddziały milicji, które miały zapobiegać szerzeniu się paniki wojennej. Aresztowany przez Niemców w lutym 1940 roku. Zginął w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen.

Pisze to bo widzę jak wraz z tymi ludźmi odchodzi w zapomnienie historia, która nie powinna być zapomniana.

Ciekawe wspomnienie - jak możesz, wklej je do wątki "Ciekawostki historyczne".

Co do umiejscowienia dawnych obiektów - jest w linkowanym wątku na Eksploratorach, ale wkleję i tu.

Gdzieś tu był szyb Florian (za plecami miałem przejście pod Aleją Róż):




Aquapark Nemo - pod dyskoteką (brązowa rotunda na lewym końcu) był szyb Tomasz:




Hala Widowiskowo-Sportowa Centrum - mniej więcej pod tą jej częścią był szyb Reden II:




Tu była sortownia (za plecami miejsce po szybie Reden II):




Miejsce po szybie powietrzno-zamułkowym (na lewo od zdjęcia znajduje się Superjednostka):




Pod tym pawilonem jest szyb Józef:

pięknie dziękuję . Teraz naprawdę wiem jak przyporządkować te miejsca.


sorki za pomylenie wątków, ale tak mnie natchnęło...już przeklejam.

kopalnia Reden miała jeszcze szyb Reden I - był położony przy dzisiejszej Starocmentarnej, w połowie drogi między cmentarzem a Mortimerem. Nic z niego oczywiście nie zostało ,ale na wiosnę wybiorę się obadać to na własne oczy.

Zdjęcia odsłoniętego w parku Hallera tunelu (z wyjątkiem ostatniego zrobione w sierpniu).

Pierwsze zdjęcie - przez ogrodzenie (ktoś specjalnie rozgiął blachy w narożniku ogrodzenia):




Zdjęcia z dna wykopu, widoczny na prawo od tunelu fragment ściany to jak sądzę narożnik komory ćwiczebnej:




Wnętrze nie powala swą długością Biegnie tam jakaś rura (wodna?), ale nie wygląda na pochodzącą z czasów działania kopalni, być może tunel w jakiś sposób wykorzystano przy okazji przerabiania osadników na basen).





W śladzie tunelu widać zagłębienie w drodze, w którym zbiera się woda - kilkanaście ulew i zapewne otworzy się nowe wejście do tunelu




Zdjęcie sprzed kilku dni, jak widać - już pojawił się otwór... Ktoś próbował zatkać go cegłówką czy kostką brukową, ale zmieściłoby się ich tam kilka

To Z Aquaparku będę chyba wracał teraz inną drogą

Ta jest zamknięta
Co najśmieszniejsze - po dzisiejszym meczu policja zablokowała dziś jeden pas na Kościuszki zapominając, że wg przepisów nie da się tamtędy wyjechać!!!

Ponieważ z powodu porządkowania zdjęć na serwerze pozmieniały się ich adresy i nie wyświetlają się tu (a nie mogę edytować posta) - przypominam chcącym obejrzeć zdjęcia, że w pierwszym poście jest link do Eksploratorów, gdzie zdjęcia się wyświetlają.