Odpowiedzi

[Slyzaba]

Witam,

Dodałem na www.dawnadabrowa.pl krótką notkę piątkowej wizycie w okolicach cmentarza żydowskiego przy ul. Ludowej:

http://dawnadabrowa.pl/?s=nowe_fragmenty_m...wski_23_03_2012

Docelowo będę chciał opublikować osobny artykuł, który skataloguje wszystkie odnalezione do tej pory fragmenty macew. W 2003 było ich 27 i zostały opisane (łącznie z tłumaczeniem) w publikacji: "Cmentarze żydowskie w Sławkowie i Dąbrowie Górniczej". Autorami opracowania są: Magdalena Cyankiewicz, Leszek Hońdo, Dariusz Rozmus, Marta Rozmus, Włodzimierz Starościak.

Postaram się dziś wysłać kilka maili z prośbą o przeniesienie macew, których duże (i bardzo ciężkie) fragmenty leżą w okolicach kilkudziesięciu metrów od pomnika i czasami służą jako stoliczek dla okolicznych pijaków.

Może, podobnie jak w przypadku synagogi, uda nam się zebrać więcej informacji niż udało się to wcześniej.

Proszę wszystkich forumowiczów o posty dotyczące cmentarzy żydowskich. Podobno były w Dąbrowie dwa. Jeden w okolicach ulicy Jaworowej - kojarzony przez większość z nas dzięki pomnikowi i lapidarium z macewami przy ulic y Ludowej. Co do drugiego, to nie spotkałem się jeszcze z pisemnym opisem lokalizacji. Niemniej temat ten jest dla mnie bardzo świeży i będę forum uzupełniał o kolejne dane.


Poniżej fragmenty macew odnalezione podczas ostatniej wizyty (pewnie nie ostatniej):

Symbol dłoni z górnej części macewy oznacza 'cohen' kapłana. Warto zwrócić uwagę, że na macewie utrzymała się w kilku miejscach jasna farba. Stela nagrobna leży w lasku, po prawej stronie pomnika; dosłownie kilkadziesiąt centymetrów obok innego fragmentu.




Druga z macew, które leżą bardzo blisko siebie, w lasku, po prawej stronie pomnika. Fragment napisu pochodzi z inskrypcji 'Niech dusza jego/jej będzie związana w węzeł życia'.




Pięknie zachowane zwieńczenie macewy. Dwie litery oznaczają skrót: 'Tutaj jest pochowany'. Półka z książkami oznacza, że pochowany został mężczyzna, wykształcony (nauczyciel, może rabin?). Skromna macewa może świadczyć, że nie była to bardzo ważna osobistość.



Na trawniku, tuż przy drodze do przedszkola, ktoś odkopał poniższy fragment. Jest to sam dół inskrypcji. Znajduje się na każdej macewie i oznacza w całości 'Niech dusza jego/jej będzie związana w węzeł życia'.



Kilkadziesiąt metrów na lewo od pomnika leży na trawie fragment macewy:



Malutki fragment wydłubany spośród odłamków szkła i asfaltu przeniosłem do lapidarium:



Mam nadzieję, że UM stanie na wysokości zadania i przeniesie znalezione elementy macew w rejon lapidarium. Tym bardziej, że pomnik i macewy są częścią trasy projektu 'Opowieści nieobecnych' Fundacji Brama Cukermana. Dostaję też sporo maili (w szczególności z Kanady, USA i Izraela) z prośbami o fotografie macew i całego rejonu z pomnikiem.



Cytując Wikipedię:

Cmentarz żydowski w Dąbrowie Górniczej

Cmentarz żydowski w Dąbrowie Górniczej – kirkut powstał w 1929[1]. Mieści się przy ulicy Jaworowej[2]. Pierwotnie posiadał ogrodzenie. Ma powierzchnię 0,5 ha[3]. W czasie II wojny światowej został zdewastowany przez hitlerowców. Znajduje się na nim 21 fragmentów uszkodzonych macew z napisami w języku hebrajskim i typową ornamentyką[4]. 19 sierpnia 1993 odsłonięto pomnik upamiętniający nekropolię. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był Zenon Chmielewski, dąbrowianin, odznaczony medalem "Sprawiedliwy wśród narodów świata".
Przypisy


↑ Burchard podaje nieznaną datę powstania cmentarza
↑ Burchard podaje adres ul. Wolska 5, zaś serwis sztetl.org.pl ul. Ludowa. Burchard ponadto podaje iż istniał kirkut przy ul. Mydlice sic!. W rzeczywistości Mydlice to nazwa dzielnicy Dąbrowy Górniczej, w której znajdują się wszystkie wyżej wymienione ulice i sam cmentarz.
↑ Burchard podaje powierzchnię 0,4 ha
↑ Burchard podaje w odniesieniu do adresu Wolska 5, że zachowało się około 150 nagrobków, zaś w odniesieniu do ul. Mydlice, że zachowały się fragmenty rozbitych nagrobków.



Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 189.

[Slyzaba]

Grzegorz-dg: od 2012 roku ten teren przeszedł sporą rewolucję -> teraz został uprzątnięty z wszędobylskich śmieci, wycięto zdziczałe chaszcze, żywopłot przycięto a cały teren jest regularnie koszony. W zeszłym roku całkiem sprawnie została wymieniona pęknięta tablica na pomniku. Marcin Bazylak z UM obiecał, że min. 2 razy do roku teren będzie sprzątany razem z utrzymaniem zieleni.

Teren ten jest natomiast ulubionym miejscem do załatwiania się psów z okolicznych bloków i domów... Żeby pomyśleć o jakimś np. żywopłocie trzeba by wyznaczyć w 100% realne granice dawnego cmentarza. Tutaj zaczyna się problem... Oprócz kilku map w kiepskiej skali, gdzie jest zaznaczony ten teren, nie ma żadnych dokładnych planów.

Ciekawym tropem podążył kusmenek z forum eksploratorzy, który sprawdził działki kastralne. Okazuje się, że jest tam wydzielona działka o podłużnym kształcie, która odpowiadałaby mapom i zdjęciom.

Z drugiej strony warto mieć świadomość, że w latach 90 teren porządkował duży spychacz i groby fizycznie mogą być poza rejonem tej działki.

Nie spotkałem się też nigdzie z informacją, że z tego terenu ekshumowano ciała. Więcej - mam kilka maili, w których nadawcy piszą, że jeszcze w latach 80, w cmentarnych piwniczkach widać było ludzkie kości.

W mailach natomiast czytam często, że cmentarz nie został zniszczony w czasie II wojny światowej. Podobno proces degradacji zaczął się w latach 60 i pogłębił w 70. Nie ma na to niestety żadnych dowodów...

[mawwm]

... Nie spotkałem się też nigdzie z informacją, że z tego terenu ekshumowano ciała. Więcej - mam kilka maili, w których nadawcy piszą, że jeszcze w latach 80, w cmentarnych piwniczkach widać było ludzkie kości.

W mailach natomiast czytam często, że cmentarz nie został zniszczony w czasie II wojny światowej. Podobno proces degradacji zaczął się w latach 60 i pogłębił w 70. Nie ma na to niestety żadnych dowodów...

jak to nie ma dowodów, a "świadectwa ustne" co i ja swoją skromną osobą potwierdzam