Odpowiedzi

[Slyzaba]

Witam,

Dodałem na www.dawnadabrowa.pl krótką notkę piątkowej wizycie w okolicach cmentarza żydowskiego przy ul. Ludowej:

http://dawnadabrowa.pl/?s=nowe_fragmenty_m...wski_23_03_2012

Docelowo będę chciał opublikować osobny artykuł, który skataloguje wszystkie odnalezione do tej pory fragmenty macew. W 2003 było ich 27 i zostały opisane (łącznie z tłumaczeniem) w publikacji: "Cmentarze żydowskie w Sławkowie i Dąbrowie Górniczej". Autorami opracowania są: Magdalena Cyankiewicz, Leszek Hońdo, Dariusz Rozmus, Marta Rozmus, Włodzimierz Starościak.

Postaram się dziś wysłać kilka maili z prośbą o przeniesienie macew, których duże (i bardzo ciężkie) fragmenty leżą w okolicach kilkudziesięciu metrów od pomnika i czasami służą jako stoliczek dla okolicznych pijaków.

Może, podobnie jak w przypadku synagogi, uda nam się zebrać więcej informacji niż udało się to wcześniej.

Proszę wszystkich forumowiczów o posty dotyczące cmentarzy żydowskich. Podobno były w Dąbrowie dwa. Jeden w okolicach ulicy Jaworowej - kojarzony przez większość z nas dzięki pomnikowi i lapidarium z macewami przy ulic y Ludowej. Co do drugiego, to nie spotkałem się jeszcze z pisemnym opisem lokalizacji. Niemniej temat ten jest dla mnie bardzo świeży i będę forum uzupełniał o kolejne dane.


Poniżej fragmenty macew odnalezione podczas ostatniej wizyty (pewnie nie ostatniej):

Symbol dłoni z górnej części macewy oznacza 'cohen' kapłana. Warto zwrócić uwagę, że na macewie utrzymała się w kilku miejscach jasna farba. Stela nagrobna leży w lasku, po prawej stronie pomnika; dosłownie kilkadziesiąt centymetrów obok innego fragmentu.




Druga z macew, które leżą bardzo blisko siebie, w lasku, po prawej stronie pomnika. Fragment napisu pochodzi z inskrypcji 'Niech dusza jego/jej będzie związana w węzeł życia'.




Pięknie zachowane zwieńczenie macewy. Dwie litery oznaczają skrót: 'Tutaj jest pochowany'. Półka z książkami oznacza, że pochowany został mężczyzna, wykształcony (nauczyciel, może rabin?). Skromna macewa może świadczyć, że nie była to bardzo ważna osobistość.



Na trawniku, tuż przy drodze do przedszkola, ktoś odkopał poniższy fragment. Jest to sam dół inskrypcji. Znajduje się na każdej macewie i oznacza w całości 'Niech dusza jego/jej będzie związana w węzeł życia'.



Kilkadziesiąt metrów na lewo od pomnika leży na trawie fragment macewy:



Malutki fragment wydłubany spośród odłamków szkła i asfaltu przeniosłem do lapidarium:



Mam nadzieję, że UM stanie na wysokości zadania i przeniesie znalezione elementy macew w rejon lapidarium. Tym bardziej, że pomnik i macewy są częścią trasy projektu 'Opowieści nieobecnych' Fundacji Brama Cukermana. Dostaję też sporo maili (w szczególności z Kanady, USA i Izraela) z prośbami o fotografie macew i całego rejonu z pomnikiem.



Cytując Wikipedię:

Cmentarz żydowski w Dąbrowie Górniczej

Cmentarz żydowski w Dąbrowie Górniczej – kirkut powstał w 1929[1]. Mieści się przy ulicy Jaworowej[2]. Pierwotnie posiadał ogrodzenie. Ma powierzchnię 0,5 ha[3]. W czasie II wojny światowej został zdewastowany przez hitlerowców. Znajduje się na nim 21 fragmentów uszkodzonych macew z napisami w języku hebrajskim i typową ornamentyką[4]. 19 sierpnia 1993 odsłonięto pomnik upamiętniający nekropolię. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był Zenon Chmielewski, dąbrowianin, odznaczony medalem "Sprawiedliwy wśród narodów świata".
Przypisy


↑ Burchard podaje nieznaną datę powstania cmentarza
↑ Burchard podaje adres ul. Wolska 5, zaś serwis sztetl.org.pl ul. Ludowa. Burchard ponadto podaje iż istniał kirkut przy ul. Mydlice sic!. W rzeczywistości Mydlice to nazwa dzielnicy Dąbrowy Górniczej, w której znajdują się wszystkie wyżej wymienione ulice i sam cmentarz.
↑ Burchard podaje powierzchnię 0,4 ha
↑ Burchard podaje w odniesieniu do adresu Wolska 5, że zachowało się około 150 nagrobków, zaś w odniesieniu do ul. Mydlice, że zachowały się fragmenty rozbitych nagrobków.



Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 189.

[Slyzaba]

W międzyczasie od eszogo1970 otrzymałem informację, że za Mydlicami (za ulicą Kamienną) leży w śmieciach macewa. Dzięki kilkutygodniowym staraniom udało się ją w końcu przenieść.
Wczoraj kilku pracowników Muzeum z p. Darkiem Rozmusem na czele przewiozło macewę do Kopalni Ćwiczebnej.

Dzięki inskrypcji na odwrocie wiadomo było, że to nagrobek osoby mieszkającej w Dąbrowie Górniczej:



Dziś przed pracą podjechałem do kopalni, gdzie zastałem bardzo miłego pracownika. Kilka fotografii poniżej:









Byłem przy próbie wyczyszczenia macewy - niestety jest wysmarowana czymś bardzo trwałym (jakby klej, na który naniesiono farbę). Możliwe, że tylko mechanicznie będzie się dało ją wyczyścić. Z resztek napisów i kształtów może wynikać, że były tam namalowane kurze jaja... Widać końcówkę napisu KUR oraz wyraźny zarys dwóch jaj (owalów).

Ciekawe ile jeszcze nagrobków jest w DG i okolicach służy do wszelkiej maści celów...

Dodam, że osoba odpowiedzialna w Gminie Żydowskiej za kwestię cmentarzy wyraziła zgodę na przeniesienie odnalezionych macew do lapidarium. Razem z p. Darkiem planujemy ich przeniesienie. Może się uda w przyszłym tygodniu.

Tłumaczenie inskrypcji:

1. Tu spoczywa
2. niewiasta skromna, pobożna i wychwalana,
3. pani Szejndel,
4. córka pana Naftaliego Miodowanika, błogosławionej pamięci,
5. żona pana Mosze Dawida, jego światło niech świeci,
6. Szpiglera.
7. Odeszła 10 kislew 5694
8. w wieku 75 lat. Niech będzie dusza jej zawiązana w węźle życia.
[rewers:]
1. Szejndel
2. Szpigler

Szczegółowy opis: http://dawnadabrowa.pl/fotografia/szejndel...igler_1216.html

eszogo1970 - przesyłam podziękowania za informacje, dzięki którym macewa została przeniesiona ze śmietnika a docelowo znajdzie się w lapidarium!

Ten post edytował Slyzaba śro, 09 maj 2012 - 14:52