O godz. 10 na pl. Wolności przed Pałacem Kultury Zagłębia zostanie wystawiona urna z ziemią z grobów poległych w powstaniu styczniowym

Ul. Pogoria: Czy znasz historię dębowego krzyża?

2011-02-02, Aktualizacja: wczoraj 13:21

Anna Polewiak
Miejsce powstańczej tragedii zostanie upamiętnione. Przy ul. Pogoria stanie nowy krzyż, a obecny trafi do muzeum.

Dębowy krzyż przy ulicy Pogoria za Parkiem Zielona, upamiętniający uczestników Powstania Styczniowego, poległych w walce z Kozakami, doczeka się ochrony. Samo miejsce powstańczej tragedii również zostanie odpowiednio upamiętnione.

Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej wspólnie z Muzeum Miejskim Sztygarka postawi na początku lutego nowy krzyż, obok tego miejsca. Natomiast obecny wysłużony świadek historii trafi do Muzeum, gdzie stanie się częścią muzealnej ekspozycji.

Nowy krzyż jest już gotowy. Mierzy podobnie jak pomnik stojący w polu, cztery i pół metra. Znajduje się na nim data 1863 - 2011. - Może z czasem pojawi się również tabliczka informacyjna uświadamiająca ludziom historyczną wartość tego miejsca. Krzyż planujemy ustawić w tych dniach, kiedy do Dąbrowy przybyły oddziały powstańcze i ogłosiły na tym terenie niepodległą Polskę. Trwała ona trzynaście dni. Potem Rosjanie skierowali przeciwko nim spore siły i zostali rozgromieni - poinformował Arkadiusz Rybak, dyrektor Muzeum Sztygarka.

Postawienie krzyża zostanie połączone z jego uroczystym odsłonięciem. W uroczystościach weźmie też udział szkolna młodzież. - Liczę, że młodzi ludzie i mieszkańcy będą już cyklicznie pamiętali o tym miejscu. Nowy krzyż stanie na działce gminnej, bardziej bliżej drogi - dodał dyrektor Rybak.

Obecny pomnik zostanie poddany konserwacji. Najwyższy już czas. Mieszkańcy, którzy znali historię krzyża przyznawali, że nie był on nigdy odnawiany. Z tego powodu obawiali się, że pomnik ulegnie zniszczeniu - Wiele razy go prostowałem, bo już chylił się na jedną stronę. Wymaga renowacji, bo cudem opiera się zębom czasu. W końcu liczy sobie sto pięćdziesiąt lat - podkreślił Ryszard Żabicki, mieszkaniec miasta i orędownik upamiętnienia tego miejsca.

Nieliczni mieszkańcy wiedzą też, po co został postawiony. W maju 1863 roku oddział powstańczy należący do partii Francesco Nullo stoczył tutaj bitwę ze ścigającymi go Kozakami. Stało się to po klęsce pod Krzykawką, w której zginął Nullo. - Powstańcy wycofywali się przez wieś Marianki, obecną część Dąbrowy Górniczej. W miejscu, gdzie stoi krzyż, dopadli ich Kozacy. Nie wiadomo do końca, ilu ich zginęło. Władze carskie nie pozwoliły potem pogrzebać zabitych. Dopiero, kiedy ciała zaczęły się rozkładać, ówczesny wójt Małobądza wykupił kawałek terenu i pochował ich szczątki. - Spoczywają naprzeciwko krzyża, który postawiła rodzina Bałdysów. Nie wiadomo, ilu ich tam leży. Sądzę, że ekshumacja dałaby ciekawe wnioski - dodał Ryszard Żabicki. Dyrekcja Muzeum zapowiada zbadanie w bliskiej przyszłości miejsca pochówku.

W Dąbrowie na ul. Marianki postawią nowy krzyż dla powstańców


WIAN
W poniedziałek (07.02.2011) o godz. 13 będzie odsłonięty krzyż poświęcony powstańcom styczniowym. Stanie przy ul. Marianki, zastępując stary, 150-letni. Ten wymaga renowacji, dlatego wiosną trafi do Muzeum Miejskiego Sztygarka.

Uroczystość odbędzie się w rocznicę stacjonowania na tym terenie oddziałów powstańczych. W 1863 roku przebywali tutaj 13 dni. Wycofując się, powstańcy stoczyli bitwę z Kozakami we wsi Marianki.

Na krzyżu znajduje się data 1863-2011. W planach jest ekshumacja, by dowiedzieć się dokładnie, ilu uczestników powstania styczniowego zostało tutaj pochowanych.

U nas też walczyli o wolność i ojczyznę

Anna Polewiak

Mierzy cztery i pół metra, stoi przy ulicy Letniej. Upamiętnia majowe walki powstańców styczniowych w Dąbrowie - pisze Anna Polewiak


Przechodniu, kiedy zobaczysz krzyż, mierzący ponad 4 metry, z wyrytą datą "1863-2011", przy ulicy Letniej, wiedz o historii, która rozegrała się niedaleko na dąbrowskiej ziemi. Replika krzyża upamiętniająca tragedię Powstania Styczniowego, ufundowana została zeszłego roku przez Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej. Zastąpiła wysłużonego świadka historii, oryginalny krzyż postawiony w hołdzie poległym powstańcom. Chodzi o wydarzenia, do których doszło w maju 1863 r. Wycofująca się partia, dowodzona przez pułkownika Józefa Nieczuję -Miniewskiego, została zaatakowana 6 maja przez Kozaków w ówczesnej wsi Niepiekło. Wielu z nich poległo. Wcześniej, 5 maja, powstańcy stoczyli ważną bitwę pod Krzykawką.

Dąbrowski ślad płk Miniewskiego

Mówiąc o krzyżu i majowych walkach nie sposób pominąć roli pułkownika Miniewskiego. Józef Karol Nieczuja -Miniewski, rocznik 1841, pochodził z terenów obecnego woj. mazowieckiego. Kształcił się w Nikołajewskiej Szkole Inżynierii i Akademii Inżynierii Wojskowej w Sankt Petersburgu.

Wstąpił do spiskowego Koła Oficerów Polskich. Przystąpił do Powstania Styczniowego. Walczył w Białobrzegach i Przedborzu. W maju 1863 r. przeprowadził kampanię w pobliżu Olkusza. Początkowo powstańcy odnosili sukcesy, choć Kozacy od przekroczenia granicy dawali im się mocno we znaki. O trudach kampanii olkuskiej relacjonuje Miniewski w swoich pamiętnikach "Józef Nieczuja Miniewski. Jego udział w Powstaniu Styczniowym. Notatki z lat młodych - epizody-listy otwarte-głosy krytyki-wiersze", wydanych w 1918 roku we Lwowie. -" Z wielkiemi trudnościami i przeszkodami, doszliśmy do folwarku Krzykawka pod Sławkowem, a znalazłszy dość silną naturalną obronną pozycję rozłożyłem obóz, chcąc wojsku dać parę godzin wypoczynku i nakarmić. Dwór prócz fury kartofli i trochę surowej kaszy, nic nam dostarczyć nie mógł" - czytamy w pamiętnikach. Oddział stoczył bitwę pod Krzykawką. Miniewski dowodził w niej z pułkownikiem Francesco Nullo. Bitwa zakończyła się dla Włocha tragicznie. - " Po dwugodzinnej strzelaninie Nullo chcąc zakończyć bitwę, wyskoczył na wał, na koniu, komenderując na bagnety. Co dostrzegłszy w tej chwili nakazałem odwrót, uważając atak za szkodliwy, jednocześnie koń jego ( pułkownika Nullo - przyp. ) dostaje postrzał, wali się, żołnierze rzucają się ratować Nulla, gdy celny strzał trafia w samo serce" - wspomina Miniewski.

Związał swoje życie ze Lwowem

Po Krzykawce oddział ruszył dalej. Miniewski, pozbawiony przewodnika, który uciekł w czasie bitwy, orientował się jedynie z mapy. Oddział wyprowadził na przeciwną stronę lasu. Tam dopadli ich Kozacy i rozegrał się dąbrowski fragment tragedii. Sam Miniewski nazywa go wymianą ognia z wrogiem. - "Moskale dognawszy nas, na odkrytem miejscu zaczęli prażyć z lasu, oddział w największym porządku w szyku bojowym ustępował. Dopiero bagniste brzegi Przemszy (...) przyczyniły się do upadku" - wspomina pułkownik. Powstańców nie pokonali Moskale, ale wyczerpanie i brak środków do walki. Władze carskie nie pozwoliły zabitych pogrzebać. Dopiero, kiedy ciała zaczęły się rozkładać, ówczesny wójt Małobądza wykupił kawałek terenu i pochował szczątki. Późniejsze losy Miniewskiego mogłyby posłużyć za scenariusz pasjonującego filmu. Pracował przy budowie Kanału Sueskiego. Osiedlił się potem we Lwowie. Uporządkował na swój koszt kwaterę powstańców styczniowych na Cmentarzu Łyczakowskim. Józef Piłsudski w 1921 r. odznaczył go Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari, a rok później Krzyżem Walecznych. Generał Miniewski zmarł we Lwowie w wieku 85 lat.