[Slyzaba]

Witam wszystkich,

Część osób z forum pewnie wie, że w Dąbrowie była kiedyś Synagoga. Większość źródeł umiejscawia ją na skrzyżowaniu ulic Okrzei i Sienkiewicza.
Kilka tygodni temu napisał do mnie pewien pasjonat historii miasta podważając tą lokalizację...

Czy ktokolwiek zna osoby, które mogą pamiętać, gdzie stała Synagoga?

Z kolei inna osoba przekazała (na podstawie informacji od babci), że Synagoga stała na skrzyżowaniu obecnej Szpitalnej i Dąbrowskiego...

Podobno później w tym budynku był warsztat samochodowy. Ostatecznie w latach '70 stara synagoga została rozebrana...

Postanowiłem poszukać nieco więcej informacji w tym temacie.

Za WIKI:

Synagoga w Dąbrowie Górniczej - nieistniejąca synagoga, która znajdowała się w Dąbrowie Górniczej na rogu ulic Okrzei i Sienkiewicza.
Synagoga została zbudowana w latach 1912-1916 z fundacji lokalnych zamożnych Żydów, którymi byli: Berek Fuks, Alter Futerko, Mordka Lejba Miodownik, Kopl Krzanowski, Mordka Hilel Ferens, Icek Majer Luksburg, Herszek Rajchman oraz Mojżesz Mitelman.
Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po zakończeniu wojny synagogę chciała przejąć protestancka społeczność chrześcijańska, z przeznaczeniem na zbór. Ze względu na protesty społeczności żydowskiej budynek nie został im przekazany. Wkrótce władze miejskie zezwoliły na przebudowanie synagogi na warsztat samochodowy. W latach 70. XX wieku budynek został rozebrany.

Tą notę kopiuje większość stron internetowych poświęconych Żydom w DG...

Kilka zdjęć odnalezionych w sieci:







Z http://dabrowagornicza.naszemiasto.pl - artykuł Piotra Sobierajskiego (oryg. z Muzeum)


Z Wirtualny Sztetl:


Sądząc po spadku dwóch ulic, przy której stała Synagoga skrzyżowanie Szpitalna/Dąbrowskiego pasowałaby do lokalizacji. Sienkiewicza w kierunku Huty Bankowej ma podobny kąt tylko żadna poprzeczna droga nie ma takiego spadu... (co nie znaczy, że nie mogła mieć wcześniej).



Ten post edytował Slyzaba nie, 29 sty 2012 - 23:50

[Leszek]

Podpis pod pierwszym zdjęciem wskazuje na ulicę Szopena/Miejską czyli późniejszą Chopina - przy czym miała ona nieco inny przebieg niż dziś. Mianowicie jej końcówka od strony Legionów to właśnie dzisiejsza Szpitalna (dawna Szpitalna biegła trochę na wschód, mniej więcej centralnie przez Izbę Przyjęć na północ, nie dochodząc do Dąbrowskiego zakręcała na wschód dochodząc do Żeromskiego.
Tak więc wskazana przez Ciebie lokalizacja wydaje mi się coraz bardziej prawdopodobna.

Z cieniem też chyba masz rację - przy czym pojawia się pytanie, kiedy przebudowano synagogę likwidując te ozdoby.

[mawwm]

Podpis pod pierwszym zdjęciem wskazuje na ulicę Szopena/Miejską ...

pamiętam to miejsce - przechodziłem tamtędy codziennie do szkoły - zrobię namiar GPS'em i podam dokładną pozycję

nie zrobię bo mi właśnie okradziono autko - zginęła nawigacja za 200 zł, a szkód na 500, złodzieju abyś szczezł !!!

Ten post edytował mawwm pon, 30 sty 2012 - 13:40

[Slyzaba]

mawwm - dziękuję z góry za info.
Jeśli chodzi o 'cień', o którym pisał Leszek: wczoraj zwróciłem uwagę na zwieńczenie dachu na poniższej fotografii:



Skojarzyłem, że długo debatowaliśmy nad lokalizacją innych kamienic:

http://dawnadabrowa.pl/fotografia/kamienic...zelaza_534.html


Porównajcie kształt dachu Synagogi i cień na drugim zdjęciu, spadek ulicy. Opierając się na tych dwóch fotografiach można wstępnie założyć, że kamienice stały naprzeciwko Synagogi. Gdyby ktoś je jeszcze pamiętał...

[signaal]

mawwm - dziękuję z góry za info.
Jeśli chodzi o 'cień', o którym pisał Leszek: wczoraj zwróciłem uwagę na zwieńczenie dachu na poniższej fotografii:



Skojarzyłem, że długo debatowaliśmy nad lokalizacją innych kamienic:

http://dawnadabrowa.pl/fotografia/kamienic...zelaza_534.html


Porównajcie kształt dachu Synagogi i cień na drugim zdjęciu, spadek ulicy. Opierając się na tych dwóch fotografiach można wstępnie założyć, że kamienice stały naprzeciwko Synagogi. Gdyby ktoś je jeszcze pamiętał...

Umiejscowienie synagogi wg. moich opowieści rodzinnych (wielka czerwona plama - mieszkaliśmy po przeciwnej stronie ulicy.
http://imageshack.us/photo/my-images/28/um...iesynagogi.jpg/

[Leszek]

Czyli dawne skrzyżowanie Chopina i Okrzei?

[Slyzaba]

Dziękuję signaal za informacje. Mamy zatem dwie potencjalne lokalizacje Synagogi w obrębie kilkuset metrów.
Dla uporządkowania wrzucam obydwie propozycje:



Ten post edytował Slyzaba pon, 30 sty 2012 - 12:44

[Zibar]

... a gdzie jest link do tej mapy googla gdzie nałożona była stara mapa przedwojenna?To może pomóc w lokalizacji.PS... mam http://www.zamki.pl/messtischmaps.php

[Slyzaba]

Zibar - tam widać jedynie zakreskowane ciągi zabudowań... brak dodatkowych oznaczeń.

[Zibar]

ale masz zaznaczone skrzyżowania ulic, których już nie ma - po wybudowaniu Mydlic Pół i ZSS, a synagoga była miedzy SP3, Szpitalem i ZSS.

[sandwich]

ale masz zaznaczone skrzyżowania ulic, których już nie ma - po wybudowaniu Mydlic Pół i ZSS, a synagoga była miedzy SP3, Szpitalem i ZSS.

Na Wiki i tu http://www.sztetl.org.pl/pl/article/dabrow...-sienkiewicza-/

synagogę umiejscowiają na Sienkiewicza. Na 80% był to jednak ulica Łukasińskiego, a na pewno nie Chopina.

[Slyzaba]

sandwich - możesz jakoś dokładniej ją ulokować? Lub może znasz kogoś, kto mógłby wskazać lokalizację Synagogi?

Ciekawe nagranie można znaleźć na stronie projektu Fundacji Bramy Cukermana z Będzina: www.opowiescinieobecnych.org - http://opowiescinieobecnych.org/dabrowa_go..._3_synagoga.mp3

okolice dawnej synagogi - stoimy przy skrzyżowaniu ulic Okrzei i Szopena. Za nami znajduje się budynek szkoły podstawowej nr 3 imienia Mikołaja Kopernika przy ulicy Mireckiego

Ten post edytował Slyzaba pon, 30 sty 2012 - 14:38

[mawwm]

Czyli dawne skrzyżowanie Chopina i Okrzei?

od Chopina odchodziła jeszcze ul. Polna później Barlickiego (tu było niewielkie getto pod koniec okupacji), "Bóźnica" stała przy skrzyżowaniu Chopina i Okrzei krótszym bokiem do Chopina. Idąc Chopina od ul. Sobieskiego do Legionów (27-go stycznia) po prawej stronie.

Ten post edytował mawwm pon, 30 sty 2012 - 15:30

[sandwich]

Czyli dawne skrzyżowanie Chopina i Okrzei?

od Chopina odchodziła jeszcze ul. Polna później Barlickiego (tu było niewielkie getto pod koniec okupacji), "Bóźnica" stała przy skrzyżowaniu Chopina i Okrzei krótszym bokiem do Chopina. Idąc Chopina od ul. Sobieskiego do Legionów (27-go stycznia) po prawej stronie.

Mój ojciec pokazywał mi ten warsztat samochodowy. I dlatego mam takie mgliste wspomnienia z Łukasińskiego.
Na Chopina to mieszkał mój dziadek.

Tu głos w dyskusji z wikipedii wraz z linkiem do mapki.
http://ortografia4.appspot.com/wiki/Dyskus...rowie_Górniczej

Jesli już skłaniałbym się do Orzei między Chopina i Łukasińskiego.
Wybiorę się tam i zrobię wizję lokalną. Może sobie coś przypomnę.

Ten post edytował sandwich pon, 30 sty 2012 - 19:26

[Dami7]

Sporo informacji o dąbrowskiej gminie żydowskiej znajdziecie tutaj: http://www.jewishgen.org/yizkor/dabrowa/Dabrowa.html

[Slyzaba]

Dami7 - właśnie z jewishgen.org są 3 z ww. fotografii Synagogi. Wskazują tam ulicę Szopena.

Od Fundacji Bramy Cukermana dostałem informację, że lokalizacja z ich projektu 'dawne skrzyżowanie Okrzei i Szopena' została przygotowana przez Muzeum Miejskie w DG...

Sandwich - dzięki za link do dyskusji! Dzięki niemu znalazłem w końcu mapę z zaznaczonym kościołem mariawickim, którego szukałem od jakiegoś czasu

Ten post edytował Slyzaba pon, 30 sty 2012 - 23:01

[Zibar]

Więc tak. Ojciec na pytanie gdzie była synagoga: Nie pamiętasz? Skrzyżowanie Okrzei/Chopina. Czyli tak jak poprzednicy piszą. Imho blisko lokalizacji nr 2, tyle, że Okrzei skręcała na południe i w tym miejscu już była równoległa do Mireckiego/Polnej więc stawiałbym na teren obecnego skweru/parkingu po drugiej stronie ulicy przy nr.2I jeszcze jedno, mówił, że w ostatnim okresie to nie było tam warsztatu tylko rozlewnia win/napoi czy coś w tym stylu.

[BARES]

Więc tak. Ojciec na pytanie gdzie była synagoga: Nie pamiętasz? Skrzyżowanie Okrzei/Chopina. Czyli tak jak poprzednicy piszą. Imho blisko lokalizacji nr 2, tyle, że Okrzei skręcała na południe i w tym miejscu już była równoległa do Mireckiego/Polnej więc stawiałbym na teren obecnego skweru/parkingu po drugiej stronie ulicy przy nr.2I jeszcze jedno, mówił, że w ostatnim okresie to nie było tam warsztatu tylko rozlewnia win/napoi czy coś w tym stylu.

Który parking masz na myśli ten przy szkole czy przy wejściu do meblowego

[Zibar]

Z tego co sam pamiętam, tych zdjęć i opisów ojca i mawwm oraz starych map, gdzie widać jak przebiegała Chopina takie coś mi wychodzi.
Zielony - stary przebieg Chopina
Niebieski - stary przebieg Okrzei
Jasno zielony - wiadomo

[signaal]

Z tego co sam pamiętam, tych zdjęć i opisów ojca i mawwm oraz starych map, gdzie widać jak przebiegała Chopina takie coś mi wychodzi.
Zielony - stary przebieg Chopina
Niebieski - stary przebieg Okrzei
Jasno zielony - wiadomo

Co do przebiegu ulic - lipa (?) na rogu Chopina i (teraz) Łukasińskiego pamięta czasy starej zabudowy.