[Slyzaba]

Witam wszystkich,

Część osób z forum pewnie wie, że w Dąbrowie była kiedyś Synagoga. Większość źródeł umiejscawia ją na skrzyżowaniu ulic Okrzei i Sienkiewicza.
Kilka tygodni temu napisał do mnie pewien pasjonat historii miasta podważając tą lokalizację...

Czy ktokolwiek zna osoby, które mogą pamiętać, gdzie stała Synagoga?

Z kolei inna osoba przekazała (na podstawie informacji od babci), że Synagoga stała na skrzyżowaniu obecnej Szpitalnej i Dąbrowskiego...

Podobno później w tym budynku był warsztat samochodowy. Ostatecznie w latach '70 stara synagoga została rozebrana...

Postanowiłem poszukać nieco więcej informacji w tym temacie.

Za WIKI:

Synagoga w Dąbrowie Górniczej - nieistniejąca synagoga, która znajdowała się w Dąbrowie Górniczej na rogu ulic Okrzei i Sienkiewicza.
Synagoga została zbudowana w latach 1912-1916 z fundacji lokalnych zamożnych Żydów, którymi byli: Berek Fuks, Alter Futerko, Mordka Lejba Miodownik, Kopl Krzanowski, Mordka Hilel Ferens, Icek Majer Luksburg, Herszek Rajchman oraz Mojżesz Mitelman.
Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po zakończeniu wojny synagogę chciała przejąć protestancka społeczność chrześcijańska, z przeznaczeniem na zbór. Ze względu na protesty społeczności żydowskiej budynek nie został im przekazany. Wkrótce władze miejskie zezwoliły na przebudowanie synagogi na warsztat samochodowy. W latach 70. XX wieku budynek został rozebrany.

Tą notę kopiuje większość stron internetowych poświęconych Żydom w DG...

Kilka zdjęć odnalezionych w sieci:







Z http://dabrowagornicza.naszemiasto.pl - artykuł Piotra Sobierajskiego (oryg. z Muzeum)


Z Wirtualny Sztetl:


Sądząc po spadku dwóch ulic, przy której stała Synagoga skrzyżowanie Szpitalna/Dąbrowskiego pasowałaby do lokalizacji. Sienkiewicza w kierunku Huty Bankowej ma podobny kąt tylko żadna poprzeczna droga nie ma takiego spadu... (co nie znaczy, że nie mogła mieć wcześniej).



Ten post edytował Slyzaba nie, 29 sty 2012 - 23:50

[Leszek]

Podpis pod pierwszym zdjęciem wskazuje na ulicę Szopena/Miejską czyli późniejszą Chopina - przy czym miała ona nieco inny przebieg niż dziś. Mianowicie jej końcówka od strony Legionów to właśnie dzisiejsza Szpitalna (dawna Szpitalna biegła trochę na wschód, mniej więcej centralnie przez Izbę Przyjęć na północ, nie dochodząc do Dąbrowskiego zakręcała na wschód dochodząc do Żeromskiego.
Tak więc wskazana przez Ciebie lokalizacja wydaje mi się coraz bardziej prawdopodobna.

Z cieniem też chyba masz rację - przy czym pojawia się pytanie, kiedy przebudowano synagogę likwidując te ozdoby.

[mawwm]

Podpis pod pierwszym zdjęciem wskazuje na ulicę Szopena/Miejską ...

pamiętam to miejsce - przechodziłem tamtędy codziennie do szkoły - zrobię namiar GPS'em i podam dokładną pozycję

nie zrobię bo mi właśnie okradziono autko - zginęła nawigacja za 200 zł, a szkód na 500, złodzieju abyś szczezł !!!

Ten post edytował mawwm pon, 30 sty 2012 - 13:40

[Slyzaba]

mawwm - dziękuję z góry za info.
Jeśli chodzi o 'cień', o którym pisał Leszek: wczoraj zwróciłem uwagę na zwieńczenie dachu na poniższej fotografii:



Skojarzyłem, że długo debatowaliśmy nad lokalizacją innych kamienic:

http://dawnadabrowa.pl/fotografia/kamienic...zelaza_534.html


Porównajcie kształt dachu Synagogi i cień na drugim zdjęciu, spadek ulicy. Opierając się na tych dwóch fotografiach można wstępnie założyć, że kamienice stały naprzeciwko Synagogi. Gdyby ktoś je jeszcze pamiętał...

[signaal]

mawwm - dziękuję z góry za info.
Jeśli chodzi o 'cień', o którym pisał Leszek: wczoraj zwróciłem uwagę na zwieńczenie dachu na poniższej fotografii:



Skojarzyłem, że długo debatowaliśmy nad lokalizacją innych kamienic:

http://dawnadabrowa.pl/fotografia/kamienic...zelaza_534.html


Porównajcie kształt dachu Synagogi i cień na drugim zdjęciu, spadek ulicy. Opierając się na tych dwóch fotografiach można wstępnie założyć, że kamienice stały naprzeciwko Synagogi. Gdyby ktoś je jeszcze pamiętał...

Umiejscowienie synagogi wg. moich opowieści rodzinnych (wielka czerwona plama - mieszkaliśmy po przeciwnej stronie ulicy.
http://imageshack.us/photo/my-images/28/um...iesynagogi.jpg/

[Leszek]

Czyli dawne skrzyżowanie Chopina i Okrzei?

[Slyzaba]

Dziękuję signaal za informacje. Mamy zatem dwie potencjalne lokalizacje Synagogi w obrębie kilkuset metrów.
Dla uporządkowania wrzucam obydwie propozycje:



Ten post edytował Slyzaba pon, 30 sty 2012 - 12:44

[Zibar]

... a gdzie jest link do tej mapy googla gdzie nałożona była stara mapa przedwojenna?To może pomóc w lokalizacji.PS... mam http://www.zamki.pl/messtischmaps.php

[Slyzaba]

Zibar - tam widać jedynie zakreskowane ciągi zabudowań... brak dodatkowych oznaczeń.

[Zibar]

ale masz zaznaczone skrzyżowania ulic, których już nie ma - po wybudowaniu Mydlic Pół i ZSS, a synagoga była miedzy SP3, Szpitalem i ZSS.

[sandwich]

ale masz zaznaczone skrzyżowania ulic, których już nie ma - po wybudowaniu Mydlic Pół i ZSS, a synagoga była miedzy SP3, Szpitalem i ZSS.

Na Wiki i tu http://www.sztetl.org.pl/pl/article/dabrow...-sienkiewicza-/

synagogę umiejscowiają na Sienkiewicza. Na 80% był to jednak ulica Łukasińskiego, a na pewno nie Chopina.

[Slyzaba]

sandwich - możesz jakoś dokładniej ją ulokować? Lub może znasz kogoś, kto mógłby wskazać lokalizację Synagogi?

Ciekawe nagranie można znaleźć na stronie projektu Fundacji Bramy Cukermana z Będzina: www.opowiescinieobecnych.org - http://opowiescinieobecnych.org/dabrowa_go..._3_synagoga.mp3

okolice dawnej synagogi - stoimy przy skrzyżowaniu ulic Okrzei i Szopena. Za nami znajduje się budynek szkoły podstawowej nr 3 imienia Mikołaja Kopernika przy ulicy Mireckiego

Ten post edytował Slyzaba pon, 30 sty 2012 - 14:38

[mawwm]

Czyli dawne skrzyżowanie Chopina i Okrzei?

od Chopina odchodziła jeszcze ul. Polna później Barlickiego (tu było niewielkie getto pod koniec okupacji), "Bóźnica" stała przy skrzyżowaniu Chopina i Okrzei krótszym bokiem do Chopina. Idąc Chopina od ul. Sobieskiego do Legionów (27-go stycznia) po prawej stronie.

Ten post edytował mawwm pon, 30 sty 2012 - 15:30

[sandwich]

Czyli dawne skrzyżowanie Chopina i Okrzei?

od Chopina odchodziła jeszcze ul. Polna później Barlickiego (tu było niewielkie getto pod koniec okupacji), "Bóźnica" stała przy skrzyżowaniu Chopina i Okrzei krótszym bokiem do Chopina. Idąc Chopina od ul. Sobieskiego do Legionów (27-go stycznia) po prawej stronie.

Mój ojciec pokazywał mi ten warsztat samochodowy. I dlatego mam takie mgliste wspomnienia z Łukasińskiego.
Na Chopina to mieszkał mój dziadek.

Tu głos w dyskusji z wikipedii wraz z linkiem do mapki.
http://ortografia4.appspot.com/wiki/Dyskus...rowie_Górniczej

Jesli już skłaniałbym się do Orzei między Chopina i Łukasińskiego.
Wybiorę się tam i zrobię wizję lokalną. Może sobie coś przypomnę.

Ten post edytował sandwich pon, 30 sty 2012 - 19:26

[Dami7]

Sporo informacji o dąbrowskiej gminie żydowskiej znajdziecie tutaj: http://www.jewishgen.org/yizkor/dabrowa/Dabrowa.html

[Slyzaba]

Dami7 - właśnie z jewishgen.org są 3 z ww. fotografii Synagogi. Wskazują tam ulicę Szopena.

Od Fundacji Bramy Cukermana dostałem informację, że lokalizacja z ich projektu 'dawne skrzyżowanie Okrzei i Szopena' została przygotowana przez Muzeum Miejskie w DG...

Sandwich - dzięki za link do dyskusji! Dzięki niemu znalazłem w końcu mapę z zaznaczonym kościołem mariawickim, którego szukałem od jakiegoś czasu

Ten post edytował Slyzaba pon, 30 sty 2012 - 23:01

[Zibar]

Więc tak. Ojciec na pytanie gdzie była synagoga: Nie pamiętasz? Skrzyżowanie Okrzei/Chopina. Czyli tak jak poprzednicy piszą. Imho blisko lokalizacji nr 2, tyle, że Okrzei skręcała na południe i w tym miejscu już była równoległa do Mireckiego/Polnej więc stawiałbym na teren obecnego skweru/parkingu po drugiej stronie ulicy przy nr.2I jeszcze jedno, mówił, że w ostatnim okresie to nie było tam warsztatu tylko rozlewnia win/napoi czy coś w tym stylu.

[BARES]

Więc tak. Ojciec na pytanie gdzie była synagoga: Nie pamiętasz? Skrzyżowanie Okrzei/Chopina. Czyli tak jak poprzednicy piszą. Imho blisko lokalizacji nr 2, tyle, że Okrzei skręcała na południe i w tym miejscu już była równoległa do Mireckiego/Polnej więc stawiałbym na teren obecnego skweru/parkingu po drugiej stronie ulicy przy nr.2I jeszcze jedno, mówił, że w ostatnim okresie to nie było tam warsztatu tylko rozlewnia win/napoi czy coś w tym stylu.

Który parking masz na myśli ten przy szkole czy przy wejściu do meblowego

[Zibar]

Z tego co sam pamiętam, tych zdjęć i opisów ojca i mawwm oraz starych map, gdzie widać jak przebiegała Chopina takie coś mi wychodzi.
Zielony - stary przebieg Chopina
Niebieski - stary przebieg Okrzei
Jasno zielony - wiadomo

[signaal]

Z tego co sam pamiętam, tych zdjęć i opisów ojca i mawwm oraz starych map, gdzie widać jak przebiegała Chopina takie coś mi wychodzi.
Zielony - stary przebieg Chopina
Niebieski - stary przebieg Okrzei
Jasno zielony - wiadomo

Co do przebiegu ulic - lipa (?) na rogu Chopina i (teraz) Łukasińskiego pamięta czasy starej zabudowy.

[Slyzaba]

Ulice chyba rzeczywiście były inaczej wytyczone... Spróbuję zrobić grafikę z nałożonym starym układem ulic (mapa wyd. w 1951) na wersję satelitarną z zumi.

[mawwm]

plan miasta z 1990 r. (CIP-Biblioteka Narodowa wyd. PPWK) przebieg ulic jeszcze stary za wyjątkiem ul. Okrzei od Żeromskiego do Łukasińskiego na żółto lokalizacja Synagogi

Ten post edytował mawwm śro, 01 lut 2012 - 15:25

[Slyzaba]

mawwm - ten żółty punkt jest naniesiony przez Ciebie? Skąd na mapie z 1990 stary układ ulic? Myślałem, że został on zniwelowany 'dziesiąt lat wcześniej? Próbuję teraz zlokalizować na mojej poniższej grafice tą lokalizację...

Odrysowany stary układ ulic na zumi:





Ten post edytował Slyzaba śro, 01 lut 2012 - 15:44

[mawwm]

mawwm - ten żółty punkt jest naniesiony przez Ciebie? Skąd na mapie z 1990 stary układ ulic? Myślałem, że został on zniwelowany 'dziesiąt lat wcześniej?

- ja naniosłem (miszcz fotoszopa )

Ten post edytował mawwm śro, 01 lut 2012 - 15:44

[Slyzaba]

Ok - próbuję teraz nałożyć punkt z Twojej mapy na zumi i na starą mapę z 1952 roku. Zobaczymy, co nam z tego wyjdzie... i co na taki wynik powiedzą pozostali użytkownicy :)Oto i grafika:



Teraz nieco czytelniej (bez nałożonej mapy z 1990):



Synagoga naniesiona na tzw. messtischblatt. Przy tych rozdzielczościach map ciężko o precyzję... Opierając się na zdjęciach:



Co o tym myślicie? Obok żółtego zaznaczenia (dałem specjalnie lekko przezroczyste) jest niezabudowane miejsce. Mapa jednak jest z lat '40 więc synagoga wtedy już stała. Stąd moja propozycja... Przydała by się teraz mapa z 1911 lub sprzed kilku lat wstecz (Synagoga była budowana 1912-1916). Budynku spod żółtego zaznaczenia nie powinno jeszcze na niej być...

Brawa dla signaala, który jako pierwszy ulokował właściwie (a wszystko na to wskazuje) lokalizację Synagogi, dla mawwm za odnalezienie mapy z 1990 roku ze starym układem ulic oraz pozostałych osób udzielających się w tym wątku!

Ten post edytował Slyzaba śro, 01 lut 2012 - 16:37

[sandwich]

Może i adres był Chopina(Miejska) ale ja dalej jestem za Łukasińskiego(Fabryczną).

[Slyzaba]

Kiedyś na pewno uda się to ustalić w 100%... pojawi się jakiś dokument, rachunek, list, mapa etc.
Wg mapy od mawwm ze starym układem ulic wynika, że było to skrzyżowanie Szopena i Okrzei:



Ten post edytował Slyzaba śro, 01 lut 2012 - 20:48

[Zibar]

Przypatrz się nakładkom, rzeczywiste przebiegi są trochę przesunięte w prawo, niż ślady ulic z nazwami (dlatego wydaje mi się, że było to bardziej na obecnej ulicy i trawniku), poza tym taka jak widać na zdjęciach i to co opisuje mawwm synagoga była: idąc od ul. Sobieskiego po prawej stronie Chopina za skrzyżowaniem z Okrzei, krótszą ścianą do Chopina, ale to są już tylko drobne korekty.

Ten post edytował Zibar czw, 02 lut 2012 - 07:47

[Slyzaba]

Zibar - tak jak pisałem wcześniej; lokowałem Synagogę na tyle na ile pozwalały rozdzielczości map (a tu średnio akurat stoimy). Przesunięciem w prawo jak najbardziej zasadne - wrzucam skorygowaną grafikę.
Jedyne, co mnie zastanawia na tym etapie to fakt, że kształt synagogi na mapie z 1942 roku jest trapezowy a synagoga na fotografiach wygląda jak klasyczny prostokątny budynek ze ścianami pod kątem prostym...
Możliwe, że twórca mapy 'dołączył' klin chodnika utworzony z kąta skrzyżowania Okrzei i Szopena do budynku Synagogi?



Wiemy, że w budynku Synagogi był warsztat samochodowy. Wg 'Opowieści Nieobecnych' wcześniej była tam wytwórnia win, co potwierdza też Zibar. Pamiętacie jeszcze inne informacje związane z Synagogą?

Czy ktoś wie może, w którym roku budynek został wyburzony?? Są w tym temacie spore rozbieżności. Większość źródeł internetowych podaje termin 'lata 70'te'. Wg zapisu z archiwum Dąbrowskiego Muzeum Ruch Robotniczego był to dzień 6.10.1981.

Ten post edytował Slyzaba czw, 02 lut 2012 - 13:07

[Slyzaba]

Z nowych informacji. Wg mapy na opowiescinieobecnych.org Synagoga była po innej stronie skrzyżowania:

Na mapie od mawwm niebieskie zaznaczenie:


Rzeczywiście na mapie jest zaznaczony podłużny budynek... za nim jakieś drobne zabudowania...

Z kolei na mapie z 1941 roku (lokalizacja na niebiesko):


Spróbuję przygotować grafiki dla wersji żółtej i niebieskiej z dopasowaniem fotografii z początku wątku.

Ten post edytował Slyzaba czw, 02 lut 2012 - 13:51

[mawwm]

na GEOPORTALU tak to wygląda
a swoją drogą w Muzeum Miejskim (Sztygarka) nic nie mają na ten temat?

Ten post edytował mawwm czw, 02 lut 2012 - 13:50

[Slyzaba]

Czyli GEOPORTAL pokrywa się idealnie z 'żółtą' lokalizacją... Niejako zagadką pozostaje kształt budynku na mapach (trapez a nie prostokąt) oraz dopasowanie fotografii do mapy.

Niedawno była ciekawa konferencja:

Mgr Magdalena Cyankiewicz, Joanna Tokaj(Muzeum Miejskie "Sztygarka" w Dąbrowie Górniczej), Losy dąbrowskiej synagogi. Postaram się zdobyć te materiały.

Żeby nie zginęło wśród innych postów przekleję wcześniej zadane pytania:

Wiemy, że w budynku Synagogi był warsztat samochodowy. Wg 'Opowieści Nieobecnych' wcześniej była tam wytwórnia win, co potwierdza też Zibar. Pamiętacie jeszcze inne informacje związane z Synagogą?

Czy ktoś wie może, w którym roku budynek został wyburzony?? Są w tym temacie spore rozbieżności. Większość źródeł internetowych podaje termin 'lata 70'te'. Wg zapisu z archiwum Dąbrowskiego Muzeum Ruch Robotniczego był to dzień 6.10.1981.

Ten post edytował Slyzaba czw, 02 lut 2012 - 14:24

[mawwm]

w 1973 r. budynek jeszcze istniał

fotka:

pozwala (myślę) na dokładne umiejscowienie - według mnie: w głębi ul. Okrzei w kierunku centrum, czyli Synagoga stoi dokładnie w miejscu oznaczonym żółtym prostokątem na mojej mapce.
Swoją drogą, krótka jest pamięć ludzka. Ocalmy co się jeszcze da od zapomnienia!

Ten post edytował mawwm czw, 02 lut 2012 - 16:32

[sandwich]

Nie zwracacie uwagi na spadek ulicy. Ona nie mogła być usytuowana prostopadle do żadnej z ulic Fabryczna i Miejska. To jest moim zdniem Fabryczna(łukasińskiego). Zauważcie, że nigdzie nie pojawiają się stare nazwy ulic.

[Leszek]

Zauważcie, że nigdzie nie pojawiają się stare nazwy ulic.

W podpisie zdjęcia jest Miejska.

[sandwich]

Ok! A jak usytuowanie do spadku terenu i zabudowa pozostała?

[Slyzaba]

uwaga!Od Rafała Piętki otrzymałem jeszcze jedną fotografię Synagogi z albumu o DG



Zdjęcie będzie miało starsze datowanie niż większość poprzednich. Synagoga ma na dachu ozdobne 'wieżyczki' a kamienice po lewej stronie są nie otynkowane. Te same kamienice są na 100% na fotografii ze sklepem żelaznym, z tym, że już otynkowane:

http://dawnadabrowa.pl/fotografia/kamienic...zelaza_534.html



Cień na kamienicy pochodzi od Synagogi.Na kamienicy po prawej stronie jest data 1929. Jeśli przyjmiemy, że to data wybudowania budynku to pozwala nam to nieco ograniczyć datowanie. Chyba mamy problem...

Na fragmencie mapy Będzina z 1929 jest pokazany ten fragment Dąbrowy. Pomiary do tej mapy były wykonywane w latach 1925-1926 więc Synagoga była już dawno wybudowana.

W żółtej lokalizacji pustki... Nie ma Synagogi...
Czy możliwe, że potem dopiero przesunięto drogę bliżej Synagogi? i ten budynek obok znaku '?' to Synagoga? Na fotografii od Rafała Piętki Synagoga i naprzeciwległe kamienice są bardzo blisko siebie...



Ten post edytował Slyzaba czw, 02 lut 2012 - 21:17

[Slyzaba]

sandwich - jestem po kilkugodzinnej lekturze wspomnień dąbrowskich Żydów. Jeśli gdzieś pojawia się temat synagogi (a znalazłem kilka) to zawsze w odniesieniu do ulicy Szopena/Miejskiej. Ani razu nie pada nazwa ulicy Fabrycznej/Łukasińskiego.

Ciekawy fakt z poniższego tekstu: To jedyna synagoga w całym regionie Zagłębia, która pozostaje nadal na jej fundamentach.

http://www.jewishgen.org/yizkor/dabrowa/dab310.html

Wrzucam tekst z translatora http://www.jewishgen.org/yizkor/dabrowa/dab310.html

Na ulicy Okrzei nie było wielu Żydów sklepy. Po prawej stronie [na ulicę] w kierunku synagogi zostały niektóre sklepy rzemieślników. Nie było szewc Szmul Szremp (Grinberg), ale niewiele wiedział, że jego prawdziwe nazwisko. Ten pseudonim wynikły z jego wargi podziału, które wynikały z pierwszej wojny światowej. Jego rodzice mieli 24 dzieci, wszystkie wysokie i bardzo silne, który rozprasza się w świecie.

Zbliżając się do synagogi, gdzie stał, na Szopen [Chopin] Street, domów wzrosła mniejsze, węższe, i starszych, a niektóre z nich częściowo zniszczone. Na rogu, niedaleko synagogi, Majer chromych, by nauczać dzieci w pierwszym śpiew-alef bet. Niektóre domy zachowały swój wygląd aż do teraz, i przypomniał mi domy z opowieści o dawno temu. Musieli krzywe dachy, rozbite kominy, [i czasami] dziura w środku domu prowadzących w dół do piwnicy. Całe rodziny żyły w tych miejscach.

Teraz stoję przed dom mego ojca, i łzy zamordowanych krwi mycia okien. Drzwi przede mną są zablokowane i zimno, wieje wiatr odległych od nich. Serce już nie chce wierzyć, że tu kiedyś mieszkali Żydzi. I przeciągnij nogi wzdłuż Okrzei Street, gdzie kiedyś stał tak wielu żydowskich domach i przedsiębiorstwach. Obecnie istnieje kilka sklepów, jeszcze tyle wciąż przypomina to, co tam było kiedyś.

I dostać się do ostatniej straszne zaskoczenie. W domu Dawid Josef Grinbaum życie jego wieku, chorych i łamiącym się przygnębiony siostra. Żałosne resztki blisko 6000 Dąbrowa Żydów, trudno jej zrozumieć. Co ona tu mamy? Co sprawia, że ​​jej tutaj?

I dotrzeć do synagogi i zdjęcia okolicy. Aby mój smutek, wewnątrz nie ma nic do pokazania to kiedyś synagoga. To jedyna synagoga w całym regionie Zagłębia, która pozostaje nadal na jej fundamentach.

I nadal spaceruje po mieście przez długi czas, szukając przynajmniej cień z przeszłości, i to tutaj znaleźć Żyd, urodzony w Dąbrowie, który nadal tam mieszka. Jest Josef Stawski, z ulicy Okrzei, który mieszka w domu swego ojca. Pracuje jako huty w byłym zakładzie wytapiania. Od niego dowiedziałem się, że również jego starszy brat, Lejb Zalman, jest również w Dąbrowie, żyjących na ulicy Cmentarnej. Pracuje również w Hucie Bankowa [zakład wytopu].

[mawwm]

zapewne ulice w tym rejonie były przebudowywane w okresie międzywojennym - był to obszar bardzo biednej i prowizorycznej zabudowy. Należy pamiętać, że fotografie z tego okresu często były odbiciem lustrzanym oryginału.

i poza tematem synagogi:


jak powszechnie nazywany był budynek oznaczony czerwonym pytajnikiem?

Ten post edytował mawwm pią, 03 lut 2012 - 17:57

[Slyzaba]

mawwm - lustrzanych odbić rzeczywiście jest sporo w starych fotografiach. Nie zmienia to faktu, że na wszystkich starych fotografiach synagoga jest naprzeciwko długiego rzędu kamienic oraz po jej stronie również było dużo zabudowań:



Dzięki napisom wiemy, że foto kamienic naprzeciw Synagogi nie jest odbiciem:
http://dawnadabrowa.pl/img/dabrowa_gornicz...klamy_sanok.jpg

Zwarta zabudowa, dużo kamienic, vis a vis:
http://www.dawnadabrowa.pl/img/synagoga/sy...ga_album_rp.jpg

Tymczasem dla żółtej lokalizacji żadna z map - ani 1929 ani 1942 nie pokazuje takiego układu... Nie pokazuje nawet układu bliskiemu tym z fotografii...

Cieszy fakt, że tak wiele osób (Darek Nowak również przesłał maila potwierdzającego żółtą wersję) potwierdza tą lokalizacją. Teraz trzeba to jeszcze tylko potwierdzić

[mawwm]

odbyłem dziś wycieczkę śladami młodości (dymałem tędy przez trzy lata do szkoły, ulicami: Krótką, Okrzei, Sienkiewicza), zachował się nawet 15 metrowy odcinek "starej" Okrzei za Chopina (na foto przed willą). Według mnie i kilku innych towarzyszy mozolnej wędrówki (od tego miejsca było "pod górkę") synagoga stała tu:


Ten post edytował mawwm pią, 03 lut 2012 - 13:36

[sandwich]

Ok! Nie jestem pieniaczem. Podsdaję się. Pozdrawiam

Ten post edytował sandwich pią, 03 lut 2012 - 22:07

[mawwm]

Cieszy fakt, że tak wiele osób (Darek Nowak również przesłał maila potwierdzającego żółtą wersję) potwierdza tą lokalizacją. Teraz trzeba to jeszcze tylko potwierdzić

kolejne osoby potwierdziły mi "moją" lokalizację + plan miasta z 1929 r. - czego więcej trzeba?

ponawiam pytanie: jak nazywany był budynek oznaczony czerwonym pytajnikiem?

Dąbrowiacy - kto jeszcze pamięta?

Ten post edytował mawwm pią, 03 lut 2012 - 18:25

[sandwich]

LOkalizacja ok, ale spadek ulicy?

[Slyzaba]

mawwm - dzięki za kolejne weryfikacje.
Poniżej bardzo ciekawa mapa z zaznaczeniem, przesłana przez Darka Nowaka:



Niestety skala ulic nie pozwala na nałożenie jej na inne, bardziej dokładne, mapy.

Ten post edytował Slyzaba pią, 03 lut 2012 - 23:45

[Dami7]

W żółtej lokalizacji pustki... Nie ma Synagogi...
Czy możliwe, że potem dopiero przesunięto drogę bliżej Synagogi? i ten budynek obok znaku '?' to Synagoga? Na fotografii od Rafała Piętki Synagoga i naprzeciwległe kamienice są bardzo blisko siebie...

Nie przejmowałbym się tym za bardzo. Wg mojej wiedzy budynki na takich planach były niegdyś nanoszone "z pamięci", bez wiernego odwzorowania kształtu i proporcji.
Dzisiaj z Mamą i Bratem pojechaliśmy w rejon ulic Dąbrowskiego, Chopina, Łukasińskiego. Mama (rocznik 1940) jednoznacznie opowiedziała się za lokalizacją w rejonie dawnego skrzyżowania Chopina i Okrzei mówiąc, że Synagoga była niedaleko Szkoły TPD, czyli dzisiejszej SP3 na ul. Mireckiego.
Przyszło mi jeszcze do głowy, że można by się udać do Wydziału Geodezji UM i tam ustalić kartę mapy i numery działek w tym rejonie. No a potem szukać w księgach wieczystych. Ale to już chyba zadanie dla tych najbardziej cierpliwych i zdeterminowanych

[Slyzaba]

Dami7 - dziękuję za informacje!

Przyszło mi jeszcze do głowy, że można by się udać do Wydziału Geodezji UM i tam ustalić kartę mapy i numery działek w tym rejonie. No a potem szukać w księgach wieczystych. Ale to już chyba zadanie dla tych najbardziej cierpliwych i zdeterminowanych

- podobno nawet Muzeum 'odbiło się' od Wydziału Architektury UM. Może ktoś tam ma znajomego? :-)

[Slyzaba]

Byłem w ostatni piątek na Szopena/Okrzei/Łukasińskiego. Zwróciłem uwagę, że najbliższe stare zabudowania to końcówka ulicy Mireckiego:


Rzucił się mi w oczy narożny dom i skojarzyłem, że na fotografii z cieniem Synagogi też był podobny budynek:


Wygląda jednak na ślepy trop ponieważ lokalizacja synagogi wyglądałaby mniej więcej tak:

[luket]

Byłem w ostatni piątek na Szopena/Okrzei/Łukasińskiego. Zwróciłem uwagę, że najbliższe stare zabudowania to końcówka ulicy Mireckiego:

Rzucił się mi w oczy narożny dom i skojarzyłem, że na fotografii z cieniem Synagogi też był podobny budynek:

Wygląda jednak na ślepy trop ponieważ lokalizacja synagogi wyglądałaby mniej więcej tak:

Lokalizacja, którą wskazałeś, pokrywa się z moim skojarzeniem na temat synagogi, którą ktoś z mojej rodziny lokalizował w okolicach drzewa (na Twoim zdjęciu przeciętego czerwoną linią) przy chodniku do SP3. Ale to jest tylko mgliste wspomnienie, a nie jestem w stanie tego potwierdzić, mogę się mylić.

Być może jest to błędny trop, jednak spadek terenu w tym miejscu by się zgadzał ze zdjęciami, obecnie jest tam skarpa, kilkadziesiąt lat temu teren pewnie był inaczej zniwelowany, jest tam wyraźnie pod górkę, w przeciwieństwie do obecnego skrzyżowania Chopina/Łukasińskiego.

Wskazuje to na lokalizację zaznaczona na wcześniejszych mapach żółtym pytajnikiem.

EDIT:

Podczas wieczornego spaceru z psem zerknąłem na tą okolicę:



Potem zerknąłem na to zdjęcie:



Jak Wam się wydaje, czy w ogóle jest możliwe, żeby ten orzech miał minimum 70 lat, czy to tylko moja nadinterpretacja? Szkoda, że nie ma żadnych lepszych zdjęć w tym kierunku...

Gdyby się okazało, że to jest to, mielibyśmy prawie że dokładna lokalizację. Na potwierdzenie zostałyby tylko wykopaliska


Ten post edytował luket pon, 06 lut 2012 - 22:46

[xMarcinx]

Mam pytanie, po co to komu wiedzieć? Ktoś jest wyznania Mojżeszowego i chce odzyskać ów teren, czy jak?

[Leszek]

Łomatko, Ty tak poważnie? Jakoś nie dowalałeś się przy innych poszukiwaniach, akurat żydowskie pamiątki przeszłości Cię drażnią?
Odpowiem, choć wydaje się to oczywiste (widać nie dla wszystkich) - po to, żeby trochę lepiej poznać historię miasta. Kopalniami też nie interesuję się dlatego, że chciałbym lecieć z wiaderkiem i ukopać sobie węgla.

[xMarcinx]

Pytam się, bo kilka miesięcy temu było dość głośno o odzyskiwaniu przez Gminy Żydowskie dawnych terenów odebranych bezprawnie. Myślałem, że o to właśnie chodzi.

[Slyzaba]

xMarcinx - myślę, że najpierw Gmina Żydowska zwróciła by się do UM, do Wydziału Architektury & Ksiąg Wieczystych (nie umniejszając roli naszego forum ;-)).

Do komentarza od Leszka dodam jeszcze info, że w 1931 roku 14% mieszkańców Dąbrowy było Żydami.

luket - myślałem, że znam każdy centymetr kwadratowych tych fotografii . Gratuluję spostrzegawczości! Myślę, że gdybyśmy dysponowali fotografiami w wyższych rozdzielczościach (napisałem już maila w tej sprawie do Warrena Blatta i Phyllisa Kramera z JewishGen) nie bylibyśmy w stanie na 100% potwierdzić czy to jest to samo drzewo... Wskazanie na pewno godne uwagi!

Gdyby się okazało, że ten żółty dom z zaokrąglonym narożnikiem był wybudowany w latach 20-30 ubiegłego wieku, to wkomponowałby się w nasze zdjęcia...

Sylwek

Ten post edytował Slyzaba wto, 07 lut 2012 - 17:44

[luket]

luket - myślałem, że znam każdy centymetr kwadratowych tych fotografii . Gratuluję spostrzegawczości! Myślę, że gdybyśmy dysponowali fotografiami w wyższych rozdzielczościach (napisałem już maila w tej sprawie do Warrena Blatta i Phyllisa Kramera z JewishGen) nie bylibyśmy w stanie na 100% potwierdzić czy to jest to samo drzewo... Wskazanie na pewno godne uwagi!

Gdyby się okazało, że ten żółty dom z zaokrąglonym narożnikiem był wybudowany w latach 20-30 ubiegłego wieku, to wkomponowałby się w nasze zdjęcia...

Sylwek

Nie tyle spostrzegawczość, ile widok z okna od dwudziestu lat Pnie są dość charakterystycznie ułożone, także rzuciło mi się w oczy. Ale zdjęcie jest na tyle mało wyraźne, że równie dobrze może być to cokolwiek innego.

[olo]

Mam pytanie, po co to komu wiedzieć? Ktoś jest wyznania Mojżeszowego i chce odzyskać ów teren, czy jak?

Może admin dać mi bana, pogodzę się z tym, będę jedynie czytał, ale muszę potwierdzić to co stwierdziłem w innym temacie i za mistrzem Witkacym powtórzę "Z głupimi ludźmi nie ma co gadać, zamknijcie mordy i proszę siadać". A może i ja jestem wyznania mojżeszowego, żydem po prostu, bądź odważny, i chcę jedynie odzyskać pamięć, a nie teren? Przyszło Ci to do głowy?

[gregol]

Mam pytanie, po co to komu wiedzieć? Ktoś jest wyznania Mojżeszowego i chce odzyskać ów teren, czy jak?

Może admin dać mi bana, pogodzę się z tym, będę jedynie czytał, ale muszę potwierdzić to co stwierdziłem w innym temacie i za mistrzem Witkacym powtórzę "Z głupimi ludźmi nie ma co gadać, zamknijcie mordy i proszę siadać". A może i ja jestem wyznania mojżeszowego, żydem po prostu, bądź odważny, i chcę jedynie odzyskać pamięć, a nie teren? Przyszło Ci to do głowy?

A ja bym dorzucił inny cytat i innym go też polecam. "Z głupim się nie dyskutuje, bo najpierw sprowadzi do swojego poziomu a potem pokona doświadczeniem". Kiedy troll mówi z sensem można z nim dyskutować i popieram ale kiedy troll zaczyna trollować, milczeć i ignorować. Kolega Marcin sporo wnosi do forum jako stały użytkownik, ale i sporo czasem złych emocji sieje, więc abyśmy tu się nie napinali, sobie i Wam jeszcze raz wspomnę ignorować.

A co do tematu o synagodze. Panowie szokujecie mnie! Ten wątek chyba przebija wszystkie inne! Wasze poszukiwania są niesamowite! BRAWA!!

[Slyzaba]

gregol - co do dalszych planów ws. synagogi:
- wysłałem maila do dr Aleksandry Namysło z katowickiego IPN, która publikuje wiele wydawnictw związanych z żydami na Zagłębiu
- jestem w kontakcie z Joanną Tokaj z Muzeum Miejskiego "Sztygarka", która razem z Magdą Cyankiewicz opracowały w ostatnim czasie "Losy dąbrowskiej synagogi". W przyszłym tygodni mam nadzieję, że uda nam się przejrzeć sporo map z interesującego nad obszaru
- planuję przejść się na ul. Mireckiego i dopytać o losy żółtego domu
- planuję skontaktować się z wydawcą gazety Zaglembier Zeitung, którzy podobno dysponuję archiwalnymi numerami
- wysłałem około 15 maili do różnego typu organizacji żydowskich jak Muzeum Historii Żydów Polskich, Żydowski Instytut Historyczny i do wielu organizacji międzynarodowych jak choćby The United States Holocaust Memorial Museum.
- jeśli czas pozwoli, to chciałbym zarejestować się na największych portalach skupiających środowiska żydowskie i zostawić tam notę z prośbą o kontakt ws. Synagogi
- gdyby nie ograniczenia finansowe skusiłbym się jeszcze na jakąś akcję 'ulotkową' na Okrzei, Szopena, Mireckiego z prośbą o kontakt...
Koncepcji jest jeszcze parę - wszystko przyjdzie z czasem...

Myślę, że wiele ciekawego mogą wnieść mapy. Gdyby udało się zestawić ze sobą np 10-15 map z różnych lat z Okrzei/Szopena to może udałoby się nam ulokować ostatecznie synagogę... Póki co mamy zdjęcia z różnych lat (nie wiemy jakich), które nie pasują 100% do map z 1929 i 1941

[olo]

Kolega przyobiecał zapytać swoją ponadosiemdziesięcioletnią babcię i sąsiadów z ul. Komuny Paryskiej, którzy wg niego pamiętają wiele z czasów przed i powojennych. Mam nadzieję, że czegoś się dowie.

[olo]

Kolega przyobiecał zapytać swoją ponadosiemdziesięcioletnią babcię i sąsiadów z ul. Komuny Paryskiej, którzy wg niego pamiętają wiele z czasów przed i powojennych. Mam nadzieję, że czegoś się dowie.

Podczas szybkiej wizyty babcia powiedziała, że "bóźnica" była na Fabrycznej i idąc w jej kierunku szła ulicą Francuską. Nie pamięta jednak, w którym miejscu. Myślę, że jeszcze kilka informacji o tej, lub o innych sprawach się, z czasem, dowiem.

[Slyzaba]

Dzięki olo. Wczoraj wysłałem 62 maile do osób, które na JewishGen wskazują swoje korzenie w Dąbrowie Górniczej. Póki co dostałem 5 zwrotek, które niestety nie wniosły nowych informacji... Drążę temat dalej...

[sandwich]

mawwm - dzięki za kolejne weryfikacje.
Poniżej bardzo ciekawa mapa z zaznaczeniem, przesłana przez Darka Nowaka:



Niestety skala ulic nie pozwala na nałożenie jej na inne, bardziej dokładne, mapy.

Babcia mówi to samo, co mnie w głowie stuka. Natomiast na tej mapce macie zaznaczoną tą synagogę detektywi.

Przecież to był po wojnie warsztat samochodowy. Na tej mapce jest zaznaczony "samochodzikiem".

[Slyzaba]

sandwich - auto jest zaznaczone niemal na trzech ulicach jednocześnie . W tej skali to wygląda jakby była bardziej między Chopina i Łukasińskiego niż Chopina i Okrzei ;-). Albo jeszcze lepiej - na przedłużeniu Mireckiego. Próbowałem kilkukrotnie nanieść tą mapę na aktualny rozkład z zumi ale przy przeskalowaniu tej mapy wychodzą abstrakcje...

[sandwich]

Wiem, że mapa schematyczna. Tak tylko chciałem wiedzieć, czy ktoś zwrócił uwagę na to, że jest to zaznaczenie właśnie tej synagogi.
Dalej optuje za Fabryczną. Jakieś takie mam przeczucie, ale mogę się mylić.

[Slyzaba]

Dalej optuje za Fabryczną. Jakieś takie mam przeczucie, ale mogę się mylić.

- mam nadzieję, że niedługo, wspólnymi siłami, uda nam się to jednoznacznie ustalić którąś z lokalizacji.

Dostałem w ciągu dnia kolejne maile od rodzin żydowskich z Dąbrowy - niestety nie mają fotografii czy map z tamtego okresu a ten fragment DG tak się zmienił, że nie potrafią ocenić jednoznacznie, gdzie była Synagoga

[Slyzaba]

Mam kilka nowych informacji ws. 'naszej' synagogi.

Dzięki uprzejmości p. Joanny Tokaj oraz Magdaleny Cyankiewicz z Muzeum Miejskiego "Szygarka" miałem możliwość przejrzenia kilku publikacji oraz kilkadziesiąt map z DG.

Na jednej fotografii z wydania 'Zanim nadeszła zagłada' Aleksandry Namysło pokazana jest część synagogi z kamienicą z naprzeciwka (bez sklepu żelaznego)!!



Jak widać synagoga nie przylegała idealnie do skrzyżowania dróg. Był relatywnie spory teren między budynkiem a drogą. Zdjęcie zostało wykonane w czasie II wojny światowej w obrębie dąbrowskiego getta.

Dodatkowo w czasie wizyty w Muzeum udało się odnaleźć fragment mapy, która dzięki skali 1:10.000, precyzyjnie pokazuje układ ulic i budynków w rejonie obecnych ulic Okrzei/Szopena.
Wśród budynków jest na 99,9999% synagoga, razem z przylegającym budynkiem, który na poniższej fotografii jest po prawej stronie.


Na mapie z Muzeum jest też zaznaczona podłużna kamienica z 'żelaznym' sklepem. Zachowane jest również przesunięcie między tą kamienicą a synagogą b.d. widoczne na najnowszym zdjęciu z 'Zanim nadeszła zagłada'. Zgadzają się więc wszystkie elementy ze zdjęć, którymi dysponujemy.

Postaram się w najbliższym czasie udostępnić Wam fragment tej mapy.

Ten post edytował Slyzaba wto, 14 lut 2012 - 23:09

[olo]

Czy to działa wyobraźnia, czy w tle widać pagórek z trzema drzewami po lewej. Jeśli tak, to mógłby to być jakiś punkt odniesienia.

[Slyzaba]

olo - w powiększeniu ten fragment zdjęcia wygląda tak:



Ciężko określić czy to jakieś drzewa wystają zza dachu jakiegoś budynku? Nie spotkałem się z informacją o jakiejś hałdzie/pagórku w tamtym miejscu. Linia jest relatywnie prosta co sugeruje jakiś dach. Jeśli trzymać się wersji lokalizacji synagogi z forum to 'w dole' była Huta Bankowa...

W sprawie lokalizacji synagogi na mapie z Muzeum mam chyba nieciekawe informacje. Mapa pochodzi z 1902 roku więc tego budynku nie powinno na niej być. Synagoga była wybudowana w latach 1912-1916.

Na mapie z 1902 roku jest dokładnie ten sam budynek, który oznaczyliśmy znakiem zapytania na poniższej grafice z 1929 roku:



Wróciliśmy zatem do punktu wyjścia i dalszych poszukiwań, które potwierdzą w 100% lokalizację synagogi. Na razie dysponujemy relacjami osób z forum oraz kilkoma, które napisały do mnie maila.

Ten post edytował Slyzaba pią, 17 lut 2012 - 16:41

[Błażej Sarzalski]

Według relacji mojej babci synagoga była przy ul. Okrzei (obecnie jej nie ma) mniej więcej w miejscu gdzie dziś jest jeden z budynków wybudowanego we wczesnych latach 90. osiedla Mydlice Płn. - mniej więcej po przekątnej od szkoły przy ul. Mireckiego.

[Slyzaba]

Błażej - jak ta relacja ma się do wcześniejszej mapy ze znakiem zapytania? Czy to ta lokalizacja?

[Błażej Sarzalski]

Błażej - jak ta relacja ma się do wcześniejszej mapy ze znakiem zapytania? Czy to ta lokalizacja?

Trudno mi to dokładnie zweryfikować, ale babcia powiedziała, że jak będzie kiedyś szła na spacer to sprawdzi jaki tam teraz jest numer bloku i mi da znać

[Slyzaba]

Próbuję szukać informacji związanych ze sklepem, który był w kamienicy naprzeciw synagogi.
http://dawnadabrowa.pl/fotografia/kamienic...nagogi_534.html


Dzięki Grzegorzowi Onyszko i Joannie Tokaj znamy listę sklepów 'żelaznych' w Dąbrowie na początku lat '30:

- Defner L. Sklep żelazny ul. Sobieskiego 27.
- Zylberszac J. Sklep żelazny. [Brak adresu].
- Ejzenman A. "Praca" żelazo stare i nowe. Ul. Łabędzka 31.

Sprawdziłem Zylberszaca - miał najprawdopodobniej na imię Josef/Józef. Możliwe, że stał na czele Żydowskiej Kongregacji Wyznaniowej w Dąbrowie Górniczej. Niestety nie dotarłem do powiązania ze sklepem...

To tablica znad wejścia do sklepu - macie jakieś propozycje na rozszyfrowanie nazwiska?



Ten post edytował Slyzaba sob, 10 mar 2012 - 22:47

[Dami7]

Znalazłem na stronie http://www.jewishgen.org/yizkor/dabrowa/dab189.html#Page191 taką informację:

Israel Zilberszac, 15 Sobieskiego, telephone 3. Metal products warehouse and supplier for local industry. General Zionist.

Moim zdaniem, to nie ten trop.

Może R.Cukierman ?

Ten post edytował Dami7 nie, 11 mar 2012 - 09:11

[Slyzaba]

Dzięki Dami7.
Nie znalazłem tego mimo, że mam tą stronę w 'ulubionych' z myślą o jej przetłumaczeniu

W Będzinie pracował Beniamin Cukerman ale wyrabiał słynne w Będzinie ciastka kremowe....
Szukałem jeszcze po nazwisku Zukierman ale też nie skutecznie.

Ten post edytował Slyzaba nie, 11 mar 2012 - 11:19

[Ewcia B]

Synagoga mieściła się na rogu ul.Okrzei i Szpitalnej.Przechodziłam obok niej idąc do szkoły(LO Żeromskiego)na ul Mireckiego

[Slyzaba]

Ewcia B - na niektórych mapach Szpitalna przechodzi w Szopena a niemal wszystkie źródła podają skrzyżowanie Okrzei i właśnie Szopena.

Czy mogłabyś umiejscowić synagogę na fragmencie mapy z 1929 roku?



Lub na tej z lat '90 ze starym układem ulic:




Dzisiaj dostałem jeszcze inną mapę tego fragmentu z synagogą zaznaczoną przez 88 mieszkankę Dąbrowy Górniczej (obecnie poza granicami kraju), która twierdzi, że mieszkała blisko synagogi.






Ten post edytował Slyzaba czw, 15 mar 2012 - 21:06

[Ewcia B]

na mapce z lat 90 żółty kwadrat,ul Szpitalna łączyła się z Okrzei.Na Szpitalnej była cukiernia Króla gdzie na przerwach biegałyśmy na ciacha

[Slyzaba]

Dostałem od mawwm mapę z 1990 roku (jeszcze raz podziękowania), której fragment widzieliśmy wcześniej na forum. Dzięki temu udało się nieco dokładniej nanieść mapy na siebie:

Mapa z 1990 roku:


Na mapę z 1990 roku nałożyłem mapę z 1929 roku (pomiary do niej wykonano w 1925-1926):


Mamy więc potwierdzenie, że wcześniejsza "żółta" lokalizacja na mapie z 1929 roku była prawidłowa.

Nałożyłem potem na mapę z 1990 mapę z zumi.pl:


Ostateczny wynik to mapa zumi z zaznaczoną lokalizacją synagogi:


Mapy skalowałem w programie graficznym więc konsekwencją jest pewna niedokładność... Niemniej zrobiliśmy mały kroczek w kierunku "naszej" synagogi.

pozdrawiam,
Sylwek

Ten post edytował Slyzaba pią, 16 mar 2012 - 14:47

[Dami7]

. Niemniej zrobiliśmy mały kroczek w kierunku "naszej" synagogi.

Nie mały kroczek, ale całkiem duży krok. I myślę sobie, że już nic więcej nie uda się wskórać, chyba, że ktoś pójdzie do Wydziału Geodezji i uzyska wyrys z jakiejś starej mapy. Albo ustali numer działki i poszpera w księgach wieczystych

[Slyzaba]

Muzeum wystąpiło na oficjalnej drodze do UM w sprawie synagogi. W odpowiedzi, po dwóch dniach, była informacja, że UM nie dysponuje żadnymi informacjami o synagodze... Ciekawe jak w ciągu dwóch dni mogli cokolwiek sprawdzić?

Jeśli ktoś z forum zna osoby, które pracują np. w Geodezji lub Architekturze to uprzejma prośba o kontakt.

Może kiedyś pojawią się jeszcze jakieś fotografie? Mawwm wspominał, że może w sierpniu będzie dysponował jakimiś zdjęciami od kolegi, w tym również synagogi!

[Ewcia B]

W końcówce lat 70 została wydana monografia Dąbrowy w której było dużo zdjęć starej Dąbrowy .Może w bibliotece są jakiej egzemplarze

[Leszek]

W monografii zdjęć synagogi nie ma, o ile dobrze kojarzę jest o niej jedno zdanie...

[Slyzaba]

Potwierdzam słowa Leszka - brak fotografii synagogi w tej monografii:

"Dąbrowa Górnicza zarys rozwoju miasta" - wyd. "Śląsk", 1976.

[Leszek]

http://www.wsb.edu.pl/losy-dabrowskiej-syn...,1125.html,1919

[Slyzaba]

22 marzec, godz. 11.00-12.00 - Losy dąbrowskiej synagogi - wykład
Miejsce: Muzeum Miejskie „Sztygarka" w Dąbrowie Górniczej, ul. Legionów Polskich 69

Mam nadzieję, że będę na tym wykładzie i uda się przygotować nałożone mapy z wcześniejszych postów.

[Leszek]

No to może w końcu będzie okazja się spotkać

[Dami7]

22 marzec, godz. 11.00-12.00 - Losy dąbrowskiej synagogi - wykład
Miejsce: Muzeum Miejskie „Sztygarka" w Dąbrowie Górniczej, ul. Legionów Polskich 69

Mam nadzieję, że będę na tym wykładzie i uda się przygotować nałożone mapy z wcześniejszych postów.

Notuj pilnie i podziel się z nami nabytą wiedzą. Ja niestety będę wtedy w pracy :/

[Leszek]

No i mnie jednak nie będzie Notuj, Sylwek, notuj

[mawwm]

No i mnie jednak nie będzie Notuj, Sylwek, notuj

mnie się też nie udało dojechać, czekamy na rewelacje...

[Slyzaba]

Nie spodziewałem się dużej ilości osób na wykładzie w środku tygodnia o godzinie 11
Niemniej byłem zdziwiony liczbą kilkunastu osób... Wśród nich Darek Nowak i Karolina (z Fundacji Brama Cukermana).

Joanna Tokaj i Magda Cyankiewicz miały przygotowaną prezentację (ok. 45 slajdów), która zawierała informacje nie tylko o synagodze ale również o cmentarzu żydowskim czy dąbrowskich rabinach. Widziałem pierwszy raz wiele cennych dokumentów z Archiwum Państwowego w Katowicach oraz niezwykłe fotografie wykonane wewnątrz dąbrowskiej synagogi! Żeby być precyzyjnym: zdjęcia obejmują pojedyncze malowidła naścienne skadrowane w taki sposób, że poza daną grafiką nie widać już niczego innego.

Były oczywiście wszystkie znane zdjęcia budynku synagogi (doliczyłem się ośmiu) oraz dwa zdjęcia cmentarza (w tym jedno, które wcześniej przesłałem do Muzeum).

Ciekawą kwestią okazała się tzw. mykwa czyli pomieszczenie do rytualnego obmywania. Jedna z mieszkanek wskazała malutki budyneczek przy ulicy Łukasińskiego (bardzo blisko parkingu LIDLa) jako właśnie dąbrowską mykwę. Wewnątrz domku nie znaleziono żadnych śladów, które mogłyby potwierdzić tą informację.

Lokalizacja mykwy:
http://www.zumi.pl/,,,19.175287400000002,5...PointY=50.32437

Potem miałem swoje '5 minut' i na kilku slajdach pokazałem naszą wspólną drogę poszukiwań lokalizacji synagogi (starałem się pokreślić rolę naszego forum ).

Po spotkaniu uczestnicy (część) udała się na spacer śladami żydowskich miejsc w Dąbrowie czyli: cmentarz na Mydlicach, "nasza" lokalizacja synagogi, ulica 3-Maja. W każdym z tych punktów słuchaliśmy "Opowieści Nieobecnych" poświęconych danemu miejscu. W tym momencie musiałem odłączyć się od grupy i zdążyć do pracy

Summa summarum - warto było być na wykładzie, poznać dokumenty z AP, zapoznać się z fotografiami z wnętrza synagogi.

Pewien niedosyt pozostawia frekwencja i wynikający z tego brak możliwości wymiany informacji z innymi uczestnikami spotkania.

[Slyzaba]

Mapa p. Starościaka opublikowana w książce "Cmentarze żydowskie w Sławkowie i Dąbrowie Górniczej".
Trójkątny symbol oznacza synagogę - lokalizacja pokrywa się z 'naszą' żółtą

[Leszek]

Ten zakreskowany teren to getto?

[Slyzaba]

dokładnie (ale to temat na osobny wątek? )

[Leszek]

Jako żywo

[Błażej Sarzalski]

No to chyba znaleźliśmy to miejsce

Moja babcia, tak jak wspomniałem sytuuje synagogę mniej więcej w miejscu gdzie obecnie jest blok przy Chopina 32

[Slyzaba]

Dzięki Błażej. To kolejne potwierdzenie. Myślę, że etap lokowania synagogi mamy za sobą. Aktualnie czekam na kolejne zdjęcia synagogi z lat '70. Jak tylko je otrzymam, to udostępnię na forum.

[mawwm]

szukaliśmy mapy, a mapa "leży całkiem blisko" na Forum Eksploratorzy KLIK i co widzimy obok napisu "S. Okrzei"?

Ten post edytował mawwm nie, 24 cze 2012 - 11:55

[Slyzaba]

mawwm - jest, jest
Muszę zbadać co to za mapa i czy mogę ją udostępnić na www.dawnadabrowa.pl .

[sandwich]

szukaliśmy mapy, a mapa "leży całkiem blisko" na Forum Eksploratorzy KLIK i co widzimy obok napisu "S. Okrzei"?

Co widzimy? Bo przyznam, że ja parę drzewek, czy budynków.

[camus]

Witam wszystkich zapaleńców chcacych zgłebić historię starej Dabrowy,znalazłem się tutaj przypadkowo i zainteresowałem się tematem , przyznam szczerze bardzo mi się tutaj spodobało.Zauważyłem też że macie problem z lokalizacją synagogi czy jak myśmy to nazywali bóżnicy(powinno być bożnicy żydowskiej) jeżeli przyczynie się do rozwiania waszych wątpliwości to będzie mi bardzo miło.A więc do rzeczy,praktycznie w D.G.mieszkam od urodzenia tj.od 1960r.i od tego roku do1980 mieszkałem na osiedlu przy ul.Mireckiego.Naukę rozpocząłem w szkole podst.nr.3 a wówczas mieściła ona się przy ul. Chopina,był to stary budynek przejęty po gimnazjum męskim,przez 5-lat codziennie przemierzałem ten odcinek drogi i codziennie mijałem ten sam budynek bożnicy tylko że wtedy mieścił się tam warsztat samochodowy oraz stacja diagnostyczna w tym czasie chyba jedyna w mieście lub jedna z nielicznych ale własnie tam przedłużało się dowody rejestracyjne,pamiętam tych mechaników byli bardzo nieuprzejmi i drobiazgowi,bez załącznika raczej nie było mowy aby samochód przeszedł kontrolę ale takie czasy były i chyba teraz też mało się zmieniło w tym względzie :-).Wracając do sedna,bożnica czy jak nazywacie synagoga mieściła się dokładnie przy skrzyżowaniu ul.Okrzei i Chopina tak jak ktoś wcześniej zaznaczył na mapce żółtym kolorem,dłuższym bokiem przylegała do Okrzei a krótszym do Chopina,miała kształt prostokąta,przy okazji wyjaśnię też że ul.Chopina zaczynała się od tzw.Miejskiej gdzie za łukiem muru huty Dzierżyńkiego mieścił się przystanek tramwajowy i ciągęła się do góry w kierunku szpitala i fabryki wyrobów metalowych przed wojną właścicielami byli bracia Klein narodowości żydowskiej lecz nie ciągnęła się do ul.27-stycznia (teraz Legionów)lecz do skrzyżowania z ul. Dąbrowskiego dalej nazywała się ul.Starobędzińska.Jeżeli pomogłem to się cieszę.Mniej więcej ta ulica zaczynała się w tym miejscu jak na zdjęciu.Dziękuję i pozdrawiam.

Załączony plik

 3f260944ad8a4b0986e4b59.png ( 636,07K ) Liczba pobrań: 55

 

[camus]

Gwoli uściślenia,opisuję tutaj sytuację jaka miała miejsce pod koniec lat 60-tych i początku 70-tych ub.w.a ul.Starobędzińska dokładnie zaczynała się u zbiegu dwu równoległych ulic tzn.Chopina i Łukasińskiego.Jak ktoś chce może jeszcze obecnie zobaczyć ten odcinek drogi ale zachował się jedynie krótki odcinek ul.Chopina tuż przy biurowcu dawnych zakładów Kleina i prowadzi do garaży jest ślepą uliczką i ulicą obecnie Szpitalną która kończy się na skrzyżowaniu z ul.DąbrowskiegoAha,właśnie sobie przypomniałem że jakiś czas temu drążyliście temat ,,sklepu żelaznego na rogu ulic"jeżeli was to interesuje to znam odpowiedż.No to tyle na dzisiaj.Jeszcze raz dziękuję i pozdrawiam.