Wyburzenia pomników w Gołonogu i Strzemieszycach

W czwartek rano w Gołonogu i Strzemieszycach rozpoczęły się wyburzenia dwóch obelisków upamiętniających żołnierzy Armii Czerwonej, którzy w styczniu 1945 roku polegli w walkach z Niemcami.

Nakaz usunięcia pomników wydał miastu wojewoda śląski na mocy ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego.

? Nie negowaliśmy idei usunięcia pomników, podnosiliśmy jednak wątpliwości natury formalno-prawnej. Dotychczasowa obecność tych pomników w przestrzeni publicznej była efektem wciąż obowiązujących umów międzynarodowych regulujących istnienie miejsc pamięci. W naszej ocenie ingerencja w nie to zaangażowanie w politykę zagraniczną, która jest kompetencją rządu, a nie samorządu i tę wątpliwość wskazywaliśmy w korespondencji z wojewodą ? mówi Bartosz Matylewicz, rzecznik prasowy Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej.

Wątpliwości miasta rozwiał Piotr Gliński, wicepremier i minister kultury i dziedzictwa narodowego, który 16 marca 2022 roku uznał, że kwestia wykonania zobowiązań wynikających z ?traktatu o przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy? jest sprawą rządu, a zakres tych zobowiązań został doprecyzowany w tzw. ustawie dekomunizacyjnej.

? W świetle powyższej decyzji wicepremiera niezwłocznie wybraliśmy firmę, której zleciliśmy rozbiórkę pomników w Gołonogu i Strzemieszycach ? dodaje Bartosz Matylewicz.


W czwartek rano teren wokół obu pomników został ogrodzony i rozpoczęły się prace wyburzeniowe.
W Gołonogu uczcimy ofiary totalitaryzmów
? Miejsce po gołonoskim obelisku zaaranżujemy na miejsce pamięci o ofiarach totalitaryzmów ? zapowiada Arkadiusz Rybak, dyrektor Muzeum Miejskiego Sztygarska.

Pomnik w Gołonogu upamiętniał ponad 140 żołnierzy Armii Czerwonej z oddziałów 4 Korpusu Pancernego Gwardii i 59 Armii 1 Frontu Ukraińskiego poległych w styczniu 1945 roku w walkach z Niemcami o wyzwolenie Dąbrowy Górniczej i Gołonoga. Do 1953 roku w tym miejscu istniała mogiła,. Wtedy szczątki zostały przeniesione do kwatery wojennej na cmentarzu komunalnym w Bytomiu.

Teren w pobliżu bazyliki w Strzemieszycach, gdzie stał drugi z pomników, zostanie uporządkowany i stanie się częścią istniejącego skweru.

Swoją drogą ze wspomnień babci pamiętam, że najbardziej z Czerwonej Armii kobiety obawiały się Ukraińców, nie tych tak strasznie, zwłaszcza dziś, znienawidzonych i bestialskich Rosjan…
Te miliony zgwałconych niemieckich kobiet ponoć do dziś mają wpływ na stosunek tego państwa do Rosji, co wydaje się jak najbardziej prawdziwe...

GW

Czy Dąbrowa Górnicza powinna zmienić nazwę ulicy Tierieszkowej? "Taka patronka ulicy jest hańbą"

Walentina Tierieszkowa, przed laty pierwsza kobieta w kosmosie, a dziś przede wszystkim polityk wspierający reżim Władimira Putina, jest patronką ulicy w Dąbrowie Górniczej. Nie zmieniła tego ustawa dekomunizacyjna, ale niewykluczone, że zrobią to radni.
Ulicą Walentiny Tierieszkowej można się przespacerować lub przy niej zamieszkać w Gołonogu w Dąbrowie Górniczej. Ta żyjąca wciąż, 85-letnia była kosmonautka – pierwsza kobieta w kosmosie – była przed laty bohaterką. W naszym kraju powstała o niej nawet piosenka – „Wala-Twist", śpiewana w 1964 roku przez Filipinki.

Tierieszkowa w latach 1966-89 była deputowaną Rady Najwyższej ZSRR, a w latach 1974-89 była członkinią Prezydium Rady Najwyższej ZSRR. Od 2008 roku jest członkinią partii Jedna Rosja, której przewodzi Władimir Putin, a od 2011 roku jest deputowaną rosyjskiej Dumy Państwowej z ramienia partii Jedna Rosja.

(...)

Porozumienia zawarto 11 września 1980 r. w Dąbrowie Górniczej, między strajkującą załogą Huty ?Katowice? a przedstawicielami rządu. W obchodach wzięli udział sygnatariusze porozumień, związkowcy ?Solidarności?, samorządowcy, parlamentarzyści i mieszkańcy miasta.
? 11 września to ważna data w historii Dąbrowy Górniczej. Determinacja i nieustępliwość strajkujących na terenie Huty ?Katowice? doprowadziła do kluczowego w ocenie wielu zapisu Porozumień Sierpniowych, czyli możliwości utworzenia niezależnego i ogólnopolskiego związku zawodowego ? podkreślił Marcin Bazylak, prezydent miasta. ? Upamiętnienie tego faktu nastąpiło bardzo późno, bo dopiero w 2010 roku, kiedy w 30. rocznicę podpisania porozu- mień odsłonięto symboliczny pomnik. Była to oddolna ini- cjatywa związkowców pracują- cych w tym zakładzie. Dzięku- ję organizatorom obchodów, że od 12 lat mam możliwość brania udziału w uroczysto- ściach i cieszę się, że z roku na
rok bierze w nich udział coraz więcej osób. Szczególnie cieszy fakt udziału młodzieży z III LO im. gen. Andersa ? dodał. Prezydent przypomniał także o tradycji walk dąbrowskich robotników o prawa pracow- nicze i niepodległość, które sięgają przełomu XIX i XX wieku, i działalności w re-gionie Polskiej Partii Socjalistycznej. Poinformował także, że wystąpi do Rady Miejskiej z projektem uchwały zmieniającej nazwę ul. Katowickiej (DK94) na Porozumienia Dąbrowskiego.

(...)
skutecznie odwleczono zawarcie takiego porozumienia aż do 11 września 1980 roku, kiedy Polska i cały świat mówił już tylko o trzech wcześniej zawartych porozumieniach. Taka sytuacja ma swoje negatywne konsekwencje jeszcze dzisiaj.

Wyrazem tego jest też malutki pomnik porozumienia katowickiego, który jako ostatni stanął dopiero w roku 2010 i to nie gdzieś honorowo w mieście Dąbrowa Górnicza, ale skromnie tuż koło bramy wejściowej na terenie huty. Pewnie i dlatego obchody rocznicy tego porozumienia zwracają uwagę niewielu ludzi i są najmniej uroczyste. Z tego powodu boli mnie serce i czynię wszystko co mogę, aby sytuację tę odwrócić. Będę chciał to wszystko zmienić. Musi powstać jeszcze jeden pomnik tego porozumienia w centrum miasta, na miarę jego znaczenia i musi powstać stała oraz ciekawie urządzona muzealna izba pamięci. Wówczas obchody rocznicy zawarcia porozumienia zyskają rangę uroczystego wydarzenia dla całej Dąbrowy Górniczej i wszystkich jej mieszkańców.
(...)

UM

RADNI ZDECYDUJĄ, CZY NAZWA ULICY NAWIĄŻE DO WYDARZEŃ Z 1980 R.

W środę radni miejscy będą głosować nad uchwałą zmieniającą nazwę ul. Katowickiej na Porozumienia Dąbrowskiego 1980. Jeśli się na to zdecydują, będzie to kolejny symbol upamiętniający bardzo ważne wydarzenie z najnowszej historii Polski.

Porozumienie zawarte zostało 11 września 1980 r. w Dąbrowie Górniczej, między strajkującą załogą Huty „Katowice” a przedstawicielami rządu. Ze względu na miejsce, w którym do niego doszło, nazywane jest „Katowickim”. Było czwartą – po gdańskiej, szczecińskiej i jastrzębskiej – umową społeczną wynegocjowaną w 1980 roku przez strajkujących robotników z przedstawicielami komunistycznej władzy. Dotyczyło przede wszystkim gwarancji realizacji Porozumienia Gdańskiego w zakresie tworzenia struktur „Solidarności” na terenie całego kraju. Jeden z zapisów określał także sposób legalizacji nowego ruchu związkowego. Władza zobowiązała się, że uczestnicy strajków nie będą represjonowani. Bezpieczeństwo zagwarantowano także rodzinom strajkujących, osobom wspierającym protesty oraz angażującym się w działalność powstającej „Solidarności”.

– Po rozmowach z sygnatariuszami porozumienia i z przedstawicielami stowarzyszeń kultywujących pamięć tego wydarzenia, zdecydowałem się zwrócić do Rady Miejskiej o zmianę nazwy ulicy. Będzie to symboliczne, ale i widoczne oraz trwałe oddanie hołdu temu, co w 1980 r. działo się w Dąbrowie Górniczej. Wskazanie w nazwie Dąbrowy to tak naprawdę pokazanie prawdziwiej narracji i odniesienie do miejsca, w którym pisała się historia – podkreśla Marcin Bazylak, prezydent Dąbrowy Górniczej.
Powstanie i działalność „Solidarności” w latach 80. XX w. to jedne z głównych czynników zmian ustrojowych w Polsce i Europie, które przyczynił się do zakończenia dwubiegunowego podziału świata. Opór wobec socjalistycznej władzy narodził się w stoczniach, kopalniach i hutach, ale postulaty związkowców szybko zainspirowały niemal wszystkie grupy zawodowe, które postanowiły włączyć się w ten zryw społeczny. Dzięki temu strajki w wielkoprzemysłowych zakładach zapoczątkowały proces, w wyniku którego powstało nowe, demokratyczne społeczeństwo.

W negocjacjach porozumienia i przy zawarciu umowy w dąbrowskiej hucie, związkowców reprezentowali m.in. Andrzej Rozpłochowski, Jacek Jagiełka, Bogdan Borkowski oraz Kazimierz Świtoń. W imieniu strony rządowej dokument podpisali m.in. minister hutnictwa Franciszek Kaim oraz dyrektor naczelny Huty „Katowice” Zbigniew Szałajda. W 2010 r., w trzydziestą rocznicę zawarcia porozumienia, na terenie huty odsłonięto pomnik przypominający o tym wydarzeniu.

Aktualna ulica Katowicka to dąbrowski odcinek DK 94 – biegnący od granicy z Sosnowcem do Sławkowa.

Międzyzakładowa Organizacja Związkowa NSZZ Solidarność ArcelorMittal Poland oraz
Stowarzyszenie "Porozumienie Katowickie 1980. Porozumienie na rzecz pamięci", zwrócili się do
Prezydenta Miasta Dąbrowy Górniczej o nadanie jednej z ulic w mieście nazwy „Porozumienia
Dąbrowskiego 1980”. Prezydent Miasta przychyla się do inicjatywy z uwagi na wagę wydarzeń, które miały
miejsce w 1980 roku w Dąbrowie Górniczej na terenie Huty „Katowice” oraz ich wpływu na historię Polski.
Doniosłość tych wydarzeń upoważnia do upamiętnienia ich w formie przemianowania nazwy ulicy
Katowickiej na ulicę Porozumienia Dąbrowskiego 1980.
Dąbrowa Górnicza to miasto, którego historię kształtowały kolejne inwestycje przemysłowe.
Budowa kopalń, hut oraz innych zakładów powodowała rozwój tutejszego środowiska robotniczego.
Robotnicy dąbrowscy zapisali chwalebne karty w dziejach Polski. Po raz pierwszy stało się to podczas
Rewolucji 1905 roku oraz w 1918 roku. Kolejny raz robotnicy dąbrowscy przypomnieli o sobie w 1980
roku, kiedy to do ogólnokrajowej fali strajkowej przyłączyli się pracownicy Huty „Katowice”. Porozumienie
władz PRL i Międzyzakładowego Komitetu Robotniczego było znacznie bardziej radykalne od Porozumień
zawartych w Gdańsku, Jastrzębiu i Szczecinie. Porozumienie Dąbrowskie z 1980 r. stało się jednym z
kamieni milowych, które zapoczątkowały przemiany demokratyczne w naszym kraju i znalazły swoją
kulminację w 1989 roku.
Strajk w hucie rozpoczął się 28 sierpnia 1980 r. w Wydziale Walcowni Dużej, następnego dnia
powołany został Komitet Strajkowy, do którego przyłączyli się przedstawiciele kolejnych wydziałów, a
także innych przedsiębiorstw współpracujących z hutą. W dąbrowskiej Hucie „Katowice” zawarte zostało
porozumienie, którego postulaty podpisywane były we wrześniu i październiku 1980 roku.
Pierwsze zapisy porozumienia dotyczyły warunkowego zawieszenia strajku. Druga ugoda zawarta
została 4 września 1980 r. i kończyła definitywnie strajk w Hucie „Katowice”. Międzyzakładowy Komitet
Robotniczy został wówczas uznany za jedynego organizatora nowych związków i uzyskał prawo
reprezentowania innych zakładów. Istotnym jest, że dąbrowscy hutnicy dążyli nie tylko do rozwiązania
hutniczych trudności, ale do legalizacji działalności niezależnych związków zawodowych w całej Polsce,
czego nie regulowało Porozumienie Gdańskie.
Najważniejszy postulat Porozumienia podpisany został 11 września 1980 r. w Dąbrowie Górniczej
w ówczesnej Hucie „Katowice”, to on przesądził o powstaniu w całej Polsce jednego Niezależnego
Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Podpisane w Dąbrowie Górniczej Porozumienie, to
najważniejsze z porozumień społecznych zawartych w 1980 r. gwarantujące utworzenie jednego na cały
kraj wolnego związku zawodowego. Dało podwaliny do opracowania obecnie obowiązującej ustawy o
związkach zawodowych. Faktem jest także, że przedstawiciele z Dąbrowy Górniczej zgłosili w Sądzie w
Warszawie jako pierwsi w Polsce wniosek o rejestrację niezależnych związków zawodowych. Była to
sytuacja bez precedensu w historii niedemokratycznego państwa polskiego po 1945 roku. Dzięki
porozumieniu dąbrowskiemu nowy ruch związkowy w Polsce uzyskał więc formalnoprawne podstawy do
zalegalizowania swojej działalności.
Nazwa „Porozumienie” funkcjonowała początkowo samodzielnie, a z biegiem czasu przyjęto nazwę
„Porozumienie Katowickie” od nazwy Huty „Katowice”, czyli nazwy zakładu, w którym zostało zawarte.
Obecnie nazwa Huta „Katowice” jest wyłącznie nazwą historyczną, choć niewątpliwie mocno zakorzenioną
w historii Dąbrowy Górniczej. Historia rozwoju ruchu związkowego w całej Polsce działa się na terenie
Dąbrowy Górniczej, gdzie podpisywane było czwarte porozumienie, po gdańskim, szczecińskim i
jastrzębskim, wobec czego zasługuje na upamiętnienie w formie nazwy "Porozumienia Dąbrowskiego
1980”.
Zmianie ulega nazwa dotychczasowej ulicy Katowickiej, zlokalizowanej w ciągu drogi krajowej
DK94 na terenie Dąbrowy Górniczej na działkach stanowiących własność Skarbu Państwa, której zostaje
nadana nazwa ulicy Porozumienia Dąbrowskiego 1980.

UM

NAZWA ULICY NAWIĄŻE DO WYDARZEŃ Z 1980 R.

Podczas środowej sesji, radni miejscy jednogłośnie zdecydowali o zmianie nazwy ul. Katowickiej na Porozumienia Dąbrowskiego 1980. To kolejny symbol upamiętniający bardzo ważne wydarzenie z najnowszej historii Polski.

Porozumienie zawarte zostało 11 września 1980 r. w Dąbrowie Górniczej, między strajkującą załogą Huty ?Katowice? a przedstawicielami rządu. Ze względu na miejsce, w którym do niego doszło, nazywane jest ?Katowickim?. Było czwartą ? po gdańskiej, szczecińskiej i jastrzębskiej ? umową społeczną wynegocjowaną w 1980 roku przez strajkujących robotników z przedstawicielami komunistycznej władzy. Dotyczyło przede wszystkim gwarancji realizacji Porozumienia Gdańskiego w zakresie tworzenia struktur ?Solidarności? na terenie całego kraju. Jeden z zapisów określał także sposób legalizacji nowego ruchu związkowego. Władza zobowiązała się, że uczestnicy strajków nie będą represjonowani. Bezpieczeństwo zagwarantowano także rodzinom strajkujących, osobom wspierającym protesty oraz angażującym się w działalność powstającej ?Solidarności?.

O zmianę nazwy do prezydenta miasta zwrócili się sygnatariusze porozumienia, związkowcy i przedstawiciele stowarzyszeń kultywujących pamięć tego wydarzenia.

? Przez lata porozumienie zawarte w Hucie ?Katowice? było nazywane katowickim, choć nazwy pozostałych Porozumień Sierpniowych ? Gdańskie, Szczecińskie i Jastrzębskie ? pochodzą od miast, w których zostały podpisane. O zmianę zabiegał nieżyjący już Andrzej Rozpłochowski, lider strajku z 1980 r. Na tę kwestię uwagę zwracał też Andrzej Duda, prezydent RP ? przypomniał Marcin Bazylak, prezydent Dąbrowy Górniczej.
? Zmiana nazwy ulicy będzie symbolicznym, ale i widocznym oraz trwałym oddaniem hołdu temu, co w 1980 roku działo się w Dąbrowie Górniczej. Wskazanie naszego miasta w nazwie porozumienia to tak naprawdę pokazanie prawdziwiej narracji i odniesienie do miejsca, w którym pisała się historia ? podkreśla prezydent.

Podczas głosowania nad uchwałą o zmianie nazwy radni byli jednomyślni ? 25 osób opowiedziało się ?za?.

W negocjacjach porozumienia i przy zawarciu umowy w dąbrowskiej hucie, związkowców reprezentowali m.in. Andrzej Rozpłochowski, Jacek Jagiełka, Bogdan Borkowski oraz Kazimierz Świtoń. W imieniu strony rządowej dokument podpisali m.in. minister hutnictwa Franciszek Kaim oraz dyrektor naczelny Huty ?Katowice? Zbigniew Szałajda. W 2010 r., w trzydziestą rocznicę zawarcia porozumienia, na terenie huty odsłonięto pomnik przypominający o tym wydarzeniu.

Powstanie i działalność ?Solidarności? w latach 80. XX w. to jedne z głównych czynników zmian ustrojowych w Polsce i Europie, które przyczynił się do zakończenia dwubiegunowego podziału świata. Opór wobec socjalistycznej władzy narodził się w stoczniach, kopalniach i hutach, ale postulaty związkowców szybko zainspirowały niemal wszystkie grupy zawodowe, które postanowiły włączyć się w ten zryw społeczny. Dzięki temu strajki w wielkoprzemysłowych zakładach zapoczątkowały proces, w wyniku którego powstało nowe, demokratyczne społeczeństwo.

Aktualna ulica Katowicka to dąbrowski odcinek DK 94 ? biegnący od granicy z Sosnowcem do Sławkowa. Wybór, aby nadać jej nową nazwę podyktowany był tym, że to ulica charakterystyczna i reprezentacyjna, a przy tym nie ma przy niej zbyt wielu budynków, przez co zmiana adresu nie będzie kłopotliwa dla właścicieli tych nieruchomości.

Rada Miejska w Dąbrowie Górniczej uchwala:
§ 1. Nadać nazwę „Rondo Praw Kobiet” dla skrzyżowania typu rondo u zbiegu ulic Jana III Sobieskiego i Stanisława Moniuszki w granicach miasta Dąbrowa Górnicza.

(...)
Uzasadnienie
do projektu Uchwały Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej w sprawie nadania nazwy "Rondo Praw Kobiet" dla skrzyżowania typu rondo u zbiegu ulic: Jana III Sobieskiego i Stanisława Moniuszki w Dąbrowie Górniczej
Rzeczpospolita Polska w okresie międzywojennym była jednym z pierwszych państw, w których kobiety uzyskały prawa wyborcze. Historia naszej państwowości, kultura, sztuka oraz nauka były zatem tworzone również przez kobiety.
Proponowana nazwa będzie więc uhonorowaniem wszystkich kobiet, które zarówno w przeszłości jak i częstokroć współcześnie, wbrew panującym stereotypom, udowadniają swoje kompetencje, wiedzę i umiejętności na każdym polu, w tym w sferze społecznej, gospodarczej, ekonomicznej oraz politycznej. Nazwanie miejsca w przestrzeni publicznej imieniem Praw Kobiet to nie tylko symboliczny gest, ale także podkreślenie równości praw obu płci i wyraz wsparcia kobiet w dążeniu do poszanowania ich praw na wszystkich płaszczyznach.

Najlepsze to, że ulica Moniuszki nie zbiega się z tym rondem, bo jest zaślepiona, a nowa droga nie ma nazwy